زمین ناودیس
دانشنامه عمومی
زیرگونه ها:
• زمین ناودیس آتشفشانی یا ایوژئوسنکلین ( Eugeosyncline ) منطقه وسیعی با فرونشینی زیاد است که در محدوده یک کمربند فعال آتشفشانی قرار دارد این رسوبات بخش عمیق همراه با سنگ های آذرین هستند. زمین ناودیس آتشفشانی، زمین ناودیسی است که در آن، فعالیت های آتشفشانی همراه با رسوب گذاری آواری می باشد بخش آتشفشانی یک ناب زمین ناودیس ( orthogeosyncline ) که دور از کراتون قرار گرفته است.
• زمین ناودیس ناآتشفشانی یا میوژئوسنکلین ( Miogeosyncline ) زمین ناودیسی است که در آن پدیده های آتشفشانی با رسوب گذاری با هم، همراه نیستند. به عبارتی بخش غیرآتشفشانی یک ناب زمین ناودیس است که در نزدیکی کراتن، قرار گرفته است.
زمین ناودیس ناآتشفشانی شیار یا فرورفتگی است که بین دو منطقه برآمده حوضه های اقیانوسی و کرایتونی محصور شده است به عبارت دیگر شامل یک رشته حوضه هایی است که در طول لبه کرایتون قرار دارند. به طور خلاصه رسوبات بخش کم عمق هستند که سنگ های آتشفشانی در آن دیده نمی شود.
نظریه زمین ناودیس ( ژئوسنکلینال ) نخستین بار توسط زمین شناسان آمریکایی جیمز هال و جیمز دوایت دانا در نیمه سده ۱۹ میلادی و طی مطالعات کلاسیک رشته کوه آپالاچی ارائه شد. دانا نخستین بار از اصطلاح ژئوسنکلینال برای اشاره به حوضه هایی که دارای فرونشینی تدریجی هستند، استفاده کرد. فرضیه ژئوسنکلینال سپس در اواخر سده ۱۹ و اوایل سده ۲۰ به شکل گسترده ای برای تشریح منشأ بیشتر رشته کوه ها مورد پذیرش قرار گرفت تا اینکه نظریات منطقه فرورانش، کوه زایی و برخورد قاره ای و زمین ساخت صفحه ای در دهه ۱۹۶۰ جایگزین آن شد. گرچه کاربرد این نظریه طی صد سال گذشته دچار تغییر شده ولی زمین ناودیس همچنان به مفهوم چاله بزرگ خطی وسیع در امتداد حاشیه قاره ای است که در بخش هایی از مناطق کوهستانی دچار تغییرشکل و بالاآمدگی شده است.
