دانشنامه اسلامی
بجْنورْدی ، سید حسن (1316-1395ق )، فرزند آقا بزرگ بن علی اصغر، از عالمان امامی برآمده در حوزة نجف که آثار گوناگونی در فقه ، اصول و حکمت بر جای نهاده است .
وی در خُراشا یکی از روستاهای بجنورد در خانواده ای از سادات به دنیا آمد؛ پدرش سید آقا بزرگ نسب به سید ابراهیم مُجاب ، نوادة امام موسی بن جعفر علیه السلام می رسانید و مادرش نیز از سادات موسوی بود.
وی پس از تحصیل مقدمات در بجنورد، برای تکمیل آموخته های خود در 14 سالگی راهی مشهد شد و بزودی به محفل درس میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری راه یافت و در ادب عربی و فارسی بهره ای وافر گرفت و همزمان به فراگیری ریاضیات نیز همت گمارد. افزون بر آن ، در دروس سطوح فقه و اصول شرکت جست ؛ از حاج آقا محمد آقازاده (فرزند آخوند خراسانی ) اصول و از حاج آقا حسین قمی و حاجی فاضل خراسانی که از شاگردان میرزای شیرازی بودند، فقه آموخت .
وی در عرض علوم منقول به فراگیری علوم معقول نیز همت گماشت و افزون بر حاجی فاضل خراسانی ، از آقا بزرگ شهیدی که از بازماندگان حکما در حوزه مشهد بودند، حکمت آموخت و با مشربهای گوناگون فلسفی از مشاء و اشراق و حکمت متعالیه آشنایی عمیق یافت . از حاجی فاضل در برهه ای افزون بر 10 سال تفسیر و فقه نیز فراگرفت و خود از مدرسان توانای حوزه مشهد در علوم معقول و منقول شد؛ از شاگردان او در این دوره کسانی چون بدیع الزمان فروزانفر و محمود شهابی درخور یاد کردند. گفتنی است که هانری کربن در معرفی ِ بازماندگان حلقه های حکمت در مشهد و یادکردی از حاجی فاضل و آقا بزرگ ، از شاگردان آنان به بجنوردی اشاره کرده و او را میراث بری توانا برای حلقه های حکمت خراسان شمرده است .
بجنوردی در 1340ق /1922م با تأکید استادش حاجی فاضل به منظور تکمیل آموخته های خود راهی نجف شد و بی درنگ به محفل درس بزرگانی چون آقا ضیاء عراقی ، محمدحسین نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی راه یافت . وی علاوه بر رابطه علمی که با سید ابوالحسن اصفهانی داشت ، با نوه دختری او ازدواج کرد.
بجنوردی از اوان ورود به نجف ، همزمان به تدریس سطوح فقه و اصول نیز اشتغال داشت و پس از درگذشت استادش آقا ضیاء در سطحی محدود تدریس خارج اصول را آغاز کرد. وی پس از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی ، مسجد شیخ طوسی را که نماد قدمت حوزه نجف بود، به عنوان محل القای دروس خود برگزید و رسماً به درس خارج فقه و اصول اشتغال ورزید. او درس را به عربی می گفت و به همین سبب ، محفل او برای طلاب عرب زبان نیز جاذبه داشت .
در شمار شاگردان او می توان کسانی چون شیخ محمدرضا مظفر، سید یوسف حکیم ، سید محمدتقی حکیم ، سید محمدعلی قاضی طباطبایی ، شیخ محمدتقی جعفری ، شیخ عبداللطیف حائری تنکابنی ، سید محمد کلانتر، شیخ عبدالله بروجردی ، شیخ علی کاشف الغطاء، سید موسی بحرالعلوم ، سید هادی تبریزی ، شیخ حسین وحید خراسانی ، سید جلال الدین آشتیانی و فرزندان او سید مهدی بجنوردی و سید محمد بجنوردی را نام برد.
