دانشنامه اسلامی
خازن در مقدمه می نویسد «از آنجایی که کتاب معالم التنزیل نوشته علامه جلیل... ابومحمد حسین بن مسعود بغوی، جزو بهترین و ارزشمندترین تألیفات در تفسیر است، و جامع آراء صحیحه، عاری از شبهه و تحریف و آراسته به زیور احادیث نبویه و احکام شرعیه بود، و در شیواترین عبارات و زیباترین اسلوب، شکل گرفته است، از این رو خواستم تا از گوهرهای تابناک آن بهره فراوان ببرم» ...
وی در مقدمه اضافه می کند: «من برای خود جز نقل و انتخاب نقش دیگر در این تفسیر قائل نبوده ام و از اطناب گرایی پرهیز کرده و سندها را به جهت رعایت اختصار حذف کرده ام» ...
خازن همچنین در مقدمه تفسیر خود ضمن پنج فصل مطالبی را مطرح کرده است: فصل اول در فضائل قرآن و تلاوت و تعلیم آن. فصل دوم در مذمت در تفسیر به رأی بدون دارا بودن دانش لازم و مذمت فراموشی و عدم تعهد به قرآن. فصل سوم در جمع قرآن، ترتیب نزول. فصل چهارم در بحث سبعه احرف و اقوال مربوط به آن. فصل پنجم در معنای تفسیر و تأویل.
خازن در این تفسیر بسیار به مباحث فقهی عنایت داشته و ذیل آیات احکام، آراء و دلائل فقیهان مذاهب مختلف فقهی را آورده است، و حتی در بسیاری موارد اطناب گرایی کرده و فروعاتی فقهی که نباید مفسر به آن عنایت داشته باشد، در این تفسیر آمده است؛ برای نمونه ذیل آیه 228 بقره آراء مذهب حنفی و شافعی در احکام عده حائض را بیان می کند. البته تفصیل فقهی او ناشی از تسلط او بر فقه و آراء مختلف در آن است.
اگر چه تفسیر خازن، خلاصه معالم التنزیل بغوی و آن نیز خلاصه تفسیر ثعلبی است و بغوی سعی نموده احادیث جعلی و آراء بدعت آمیز آن را در تفسیر خود نیاورد. با این حال تفسیر خازن به نقل اسرائیلیات از ثعلبی و دیگران بسیار رو می آورد، و نقد و نظر قابل توجهی نسبت به آنها در آن دیده نمی شود. اندک اتفاق می افتد که به ضعف و وضع آنها اشاره کند. برای نمونه در ذیل سوره «ص» آیه 21 تا 24، قصه تمثل شیطان برای حضرت داود(ع)در شکل کبوتری از طلا و در و زبرجد و قصه زنی که داود(ع) شیفته آن شده و مقدمات قتل شوهرش را فراهم می آورد، ذکر کرده است. البته در این مثال پس از ذکر این امور فصلی در تنزیه داود(ع) بحث می نماید و موارد منافی عصمت ایشان را نفی می کند. اما در برخی موارد فقط به فهم و دانش مخاطب در ردّ خرافات و داستان های عجیب و غریب، اعتماد دارد و خود نقد نمی زند.
