معنی ابن ماکولا

لغت نامه دهخدا

ابن ماکولا. [ اِ ن ُ ] ( اِخ ) ابونصر علی بن هبةاﷲبن علی بن جعفربن علکان ، از نسل ابودلف قاسم بن عیسی عجلی. اصل او از جرفادقان یکی از اعمال اصفهان است. پدراو ابوالقاسم هبةاﷲ وزارت امام قائم بامراﷲ داشت و عم او ابوعبداﷲ حسن بن علی قاضی بغداد بود. علی حدیث بسیار شنود و مصنفات نافعه داشت و از مشایخ عراق و شام و غیر آنها فوائد کثیره گرفت. او یکی از فضلاء مشهور است و تتبع الفاظ مشتبهه در اسماء اعلام کرده و از این اسماء عده کثیری گرد آورده است. او را ذیلی برکتاب الموتنف تکملة المختلف خطیب هست موسوم به کتاب الاکمال ، و آن مشتمل فوائد جَمّه و معتمدعلیه محدثین و ارباب این فن میباشد. و ابن نقطه محمدبن عبدالغنی را بر اکمال ذیلی است. و اگر از ابونصر علی جز این کتاب به دست نبود برای درک مقام علمی و کثرت ضبط و اتقان او محتاج بگواه دیگر نبودیم. ولادت ابونصر در عکبرا به سال 421 هَ.ق. بوده و غلامان او وی را بجرجان در چهارصد و هفتاد واند بکشتند. ابوالفرج بن الجوزی در کتاب خود موسوم به المنتظم قتل او را به سال 475 گفته است و بعضی 486 و برخی 479 و بروایتی 486 در خراسان و بقولی باهواز نوشته اند، و حمیدی گوید در جرجان براه خراسان غلامان ترک او را بکشتند و مال او را تاراج کرده و بگریختند. ( نقل باختصار از ابن خلکان ).
ابن ماکولا. [ اِ ن ُ ] ( اِخ ) ابوالقاسم هبةاﷲبن علی بن جعفر عجلی. مولد او به سال 365 هَ.ق. و در سال 423 جلال الدوله بویهی او را بوزارت خویش برگزید و پس از چندی معزول کرد و باردیگر بدین مقام رسید و آنگاه که جلال الدوله بکرخ میگریخت ( به سال 424 ) ابن ماکولا با او بود و سپس جلال الدوله او را عزل کرد و باز در 425 این منصب بدو گذاشت و پس از چند روز معزول گردید و در 426 بار دیگر این مقام یافت و دو ماه و هشت روز وزیر بود و سپس سپاهیان ْ او را خلع کردند و ابوسعد محمدبن حسین بن عبدالرحیم را بوزارت برداشتند. عاقبت به دست قرواش بن مقلد عقیلی در هیت محبوس گردید و در 430 به زندان درگذشت.