معنی عقدالعلی للموقف الاعلی

دانشنامه آزاد فارسی

عِقْدُ العُلی لِلمُوقِفِ اِلْاَعْلی
کتابی به فارسی در تاریخ کرمان از اَفضَلُ الدّین ابوحامد احمد کرمانی (ح ۶۱۵ق). این اثر قدیمی ترین کتاب تاریخی دربارۀ شهر کرمان است و زمان تألیف آن (۵۸۴ق) به قبل از حملۀ مغول باز می گردد. قسمت عمدۀ این اثر که کاملاً در دست است ، دربارۀ دوران حکومت دینارغُزْ (۵۸۴ـ۵۹۱ق) در کرمان است و از پایان دولت آل سلجوق و ایام فترت کرمان آغاز شده و به دوران ملک غز می رسد. مؤلف این تاریخ را با داستان ها، اشعار و پندهایی از رفتار پادشاهان و نحوۀ کشورداری همراه کرده و کتاب علاوه بر ارزش تاریخی از ارزش ادبی و اخلاقی نیز برخوردار است . این اثر همچنین فصلی در خصوص قوام الدین و خاندان او و بخش پایانی آن زندگی نامۀ مؤلف را دارد. کتاب از بهترین نمونه های سبک عصر سلجوقی است . این اثر ابتدا در ۱۲۹۳ق چاپ سنگی شده و در ۱۳۱۱ش به کوشش علی محمد عامری نائینی و سپس با مقدمۀ باستانی پاریزی همراه با رسالۀ صلاح الصلاح از همین مؤلف به چاپ رسیده است (کرمان ، ۱۳۵۶ش).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] عقدالعلی للموقف الاعلی (کتاب). عقدالعلی للموقف الاعلی اثر افضل الدین کرمانی است که به زبان عربی در سال ۴۸۵ ق درباره تاریخ ملک دینار و سلوک ملوک و حکومت نوشته و مولف به وی (ملک دینار) هدیه کرده است کتاب حاضر با روشی ادبی و حکمتی نوشته شده است.
کتابی است در پنج فصل، قسم اول درباره اواخر دولت سلجوقیان و روزگار فترت کرمان، قسم دوم درباره علبه غزان، تسلط ملک دینار بر کرمان، قسم سوم در مورد عدالت خواهی و شرح اخالق ملوک و ذکر ملوک کرمان و ویژگی های جغرافیایی و وقایع تاریخی آنجا، قسم چهارم در ستایش قوام الدین وزیر قسم پنجم در شرح حال مولف.
گزارش محتوا
قسمت عمده کتاب مربوط و منحصر به دوران حکومت دینار غز به سال ۵۸۴- ۵۹۱ در کرمان است و به تصریح خود افضل، پس از بازگشت او از سفر یزد در کوهبنان به تحریر آن پرداخته است.کتاب حاضر را اغلب، تاریخ عهد ملک دینار می دانند. تالیف این کتاب در سنین پیری او صورت گرفته چنان که گوید: «در حالت این جمع، ملال خاطر و کلال ضمایر و پریشانی دل غالب است و کبوتر حال در مخالب شاهین نوایب، دانه دل در آسیا آس شده است. لاجرم غبار آسیا بر موی نشسته است و کافور تجارب بر مشک ذوایب پاشیده.»بنابر این، عقدالعلی یک کتاب ادبی و حکمتی زیبای پر ارزش است که از نظر سبک انشان و نگارش هم از امهات کتب فارسی به شمار می رود و از بهترین نمونه های سبک متین عصر سلجوقی شمرده می شود، و ترکیبات و استعارات خاص و عبارات و کلماتی که در آن به کار رفته است از شواهد متقن انشاء صحیح زبان فارسی است. داستانها و اشعار دلنشین و حکمت ها و پندهایی که خصوصا در مورد سلوک ملوک و سیاست مدن و دولت داری و حکومت نگاشته شد و نتیجه سالها تجربت و ممارست مولف است از بدایع سبک و او به شمار می رود.علاوه بر اطلاعات تاریخی درباره اواخر نبی قارود وایل سلطه غزان در کرمان، دارای نثری مصنوع وآراسته از نوع نثر قرن ششم است. و پر از ابراز افضل در فنون و صنایع ادبی و اشعار و امثال عربی و مسائل فلسفی می باشد. گرچه نثر برخی جایهای کتاب ساده تر و بی پیرایه تراست.افضل الدین کرمانی در کتاب به هنگام تشریح حوادث کرمان و شهر بم در خصوص این شهر می نویسد: «... و از بلاد کرمان شهر بم است. ولایتی معمور و بسیار مرتفع و در مثل است که هیچ چشمی در زمین، بم بی ارتفاع ندیده است. از آنجا ابریشم تولید می شود و جام های مرتفع (گران قیمت). آنجا شهری است حصین و سوری متین در میان شهر کوهی منیع و بر روی قلعه ای رفیع.» در بخش دیگری از همین کتاب می خوانیم: «ولایت بم حکایت از بهشت می کرد. خطه ای دارای نعمتهای متعدد و فرمانروایی عادل و راه و روش مردمان آن مشخص و شهری پاک»در کتاب بیشترین آگاهی ها را دربار بندر تیس داده است؛ بنا به نوشته او، از این بندر کالاهای بسیار، از راه بازرگانی و دستمزد کشتیها به خزان پادشاه می رسیده، و تیس بندرگاه مردم هند، سند، حبشه، زنگبار، مصر، دیار عرب، عمان و بحرین بوده است. وی از فراورده های کمیاب و نیز برده های هندی، حبشی و زنگی سخن گفته است که هم آنها را از تیس به جاهای دیگر می برده اند. در همین زمان است که این بندر از دیدگاه بازرگانی بر هرمز-- که رو ب- ه ویران- ی ب- ود-- ب- رت- ری ی- افت پس از درگذشت ملک طغرل، و رو به زوال نهادن جیرفت و قمادین، کاروانهای بازرگانی مسیر خود را از بندر تیس برمی گزیدند و به همین سبب، مردم آن بسیار ثروتمند شده بودند.
وضعیت کتاب
عقدالعلی در سال ۱۳۱۱ شمسی توسط دانشمند زبان دان، آقای علی محمد عامری نائینی با حواشی و توضیحات کافی از روی نسخه ای خطی با حروف سربی به چاپ رسیده است.در پایان کتاب فهرست راهنمایی از مطالب کتاب ذکر شده است.
منبع
...
[ویکی نور] عقدالعلی للموقف الاعلی اثر افضل الدین کرمانی است که به زبان عربی در سال 485ق درباره تاریخ ملک دینار و سلوک ملوک و حکومت نوشته و مولف به وی (ملک دینار) هدیه کرده است کتاب حاضر با روشی ادبی و حکمتی نوشته شده است.
کتابی است در پنج فصل، قسم اول درباره اواخر دولت سلجوقیان و روزگار فترت کرمان، قسم دوم درباره علبه غزان، تسلط ملک دینار بر کرمان، قسم سوم در مورد عدالت خواهی و شرح اخالق ملوک و ذکر ملوک کرمان وویژگیهای جغرافیایی ووقایع تاریخی آنجا، قسم چهارم در ستایش قوام الدین وزیر قسم پنجم درشرح حال مولف.
قسمت عمده کتاب مربوط و منحصر به دوران حکومت دینار غز به سال 584-591 در کرمان است و به تصریح خود افضل، پس از بازگشت او از سفر یزد در کوهبنان به تحریر آن پرداخته است.
کتاب حاضر را اغلب، تاریخ عهد ملک دینار می دانند. تالیف این کتاب در سنین پیری او صورت گرفته چنان که گوید: «در حالت این جمع، ملال خاطر و کلال ضمایر و پریشانی دل غالب است و کبوتر حال در مخالب شاهین نوایب، دانه دل در آسیا آس شده است. لاجرم غبار آسیا بر موی نشسته است و کافور تجارب بر مشک ذوایب پاشیده.»
بنابر این، عقدالعلی یک کتاب ادبی و حکمتی زیبای پر ارزش است که از نظر سبک انشان و نگارش هم از امهات کتب فارسی به شمار می رود و از بهترین نمونه های سبک متین عصر سلجوقی شمرده می شود، و ترکیبات و استعارات خاص و عبارات و کلماتی که در آن به کار رفته است ازشواهد متقن انشاء صحیح زبان فارسی است. داستانها و اشعار دلنشین و حکمت ها و پندهایی که خصوصا در مورد سلوک ملوک و سیاست مدن و دولت داری و حکومت نگاشته شد و نتیجه سالها تجربت و ممارست مولف است از بدایع سبک و او به شمار می رود.