دانشنامه اسلامی
دین اسلام به منزله آخرین دین آسمانی، در تعالیم خود توجه و اهتمامی ویژه به ترتیب انسان ها داشته است. توجه به ترتیب دینی و اخلاقی از دیدگاه اسلام، همواره به مثابه اصلی مهم و اساسی در سعادت انسان ها و نیز دور ماندن آنها از گناهان و ناپاکی ها؛ مورد توجه بوده و هست. در کشور ما آموزش و پرورش برای توجه به این اصل مهم و اساسی، در مقاطع تحصیلی، برنامه های درسی متنوع و متعددی تدارک دیده است. در این میان مقطع متوسطه به دلیل ویژگی های فراگیران آن و نیز اهمیتی که این مقطع به لحاظ طیف جنبه های گوناگون کارکردی (از جمله پرورش علمی یا اخلاقی و آموزش عمومی یا تخصصی) که بر عهده دارد، این مهم از اهمیت به سزایی برخوردار است؛ از این رو تربیت دینی و اخلاقی دانش آموزان در این مقطع، باید به طور ویژه بررسی شود.به منظور پرداختن به این امر، در این مقاله تلاش شده است که مبانی تربیت دینی از دیدگاه اسلام استخراج گردد و دلالت های آن در آموزش متوسطه شرح داده شود. بدین منظور ابتدا مبانی تربیت دینی از دیدگاه اسلام بررسی شده است. سپس به اهمیت آموزش متوسطه و ضرورت توجه به تربیت دینی دانش آموزان این مقطع اشاره شده است. در ادامه، دلالت های تربیتی دین اسلام در آموزش متوسطه بررسی و در پایان نیز راهکارهایی به منظور اجرایی کردن تربیت دینی در آموزش متوسطه پیشنهاد شده است.
مقدمه
تربیت دینی در جامعه معاصر ایران، به دلایل فراوانی از جمله جهانی شدن و ورود گسترده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی به زندگی روزمره افراد، دستخوش تغییر و تحول شگرف و در عین حال خطرناکی شده است. جوانان و نوجوانان و به ویژه دانش آموزان مدارس، به دلیل مطابقت نداشتن آنچه در مدرسه به عنوان معارف اسلامی و اخلاق می آموزند، با آنچه در عمل در جامعه و در زندگانی آنها روی می دهد، دچار سردرگمی و حیرت شده اند. آموزه های اخلاقی و تربیتی در برنامه های درسی، به علت ارتباط نداشتن با زندگی روزمره و واقعی دانش آموزان، مورد شک و تردید و در بسیاری از موارد، غفلت و بی توجهی قرار گرفته اند.در نظام آموزشی ایران توجه به ترتیب دینی و اخلاقی دانش آموزان، به منظور اخلاقی کردن جامعه و پرورش فضائل و نیکی ها در اجتماع، از جمله اهداف مهم آموزش و پرورش و از آن فراتر، جامعه اسلامی محسوب می شود. از آنجا که اهداف تعلیم و تربیت از مبانی تعلیم و تربیت نشئت گرفته اند، لازم است ابتدا با مفهوم مبانی تعلیم و تربیت آشنا شویم تا بهتر بتوانیم اهمیت اهداف آموزش و پرورش را درک کنیم.در تعریف مبانی آمده است: «مبانی تعلیم و تربیت از موقع آدمی و امکانات و محدودیت هایش و نیز از ضرورت هایی که حیاتش همواره در تحت تاثیر آن هاست، بحث می کند»
شکوهی، غلامحسین، (۱۳۸۳)، مبانی و اصول و آموزش و پرورش، آستان قدس رضوی، مشهد، ص۵۶.
مبانی تعلیم و تربیت را می توان به دو دسته کلی طبقه بندی کرد: الف) مبانی علمی؛ ب) مبانی فلسفی.الف) مبانی علمی آموزش و پرورش با توجه به جنبه های زیستی، اجتماعی و روانی مورد تربیت مشخص می شوند.ب) مبانی فلسفی آموزش و پرورش، از ملاحظات اخلاقی و فلسفی مربوط به طبیعت آدمی و هدف ها و غایات تربیت افراد استنتاج می شوند.
شکوهی، غلامحسین، (۱۳۷۶)، تعلیم و تربیت و مراحل آن، آستان قدس رضوی، مشهد، ص۵۶.
...
