دانشنامه اسلامی
خالد بن زید بن کُلَیب خزرجی از تیره بنی مالک و میزبان پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه او از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و شیعیان امام علی علیه السلام به شمار می رود.
نسب او به بنی نجار از تیره های قبیله خزرج می رسد. مادرش از نوادگان امرؤالقیس شاعر و یکی از همسرانش دختر «زید بن ثابت» بود. از گذشته پیش از اسلام ابوایوب، اطلاعی در دست نیست. وی جزو هفتاد نفری بود که از یثرب به مکه آمد و در بیعت «عقبه دوم» با پیامبر پیمان بست تا از حضرت در برابر دشمنانش حمایت کند.
آنچه مایه افتخار جاودانه او و احترام مسلمانان به وی شده، میزبانی از رسول خدا صلی الله علیه و آله در نخستین سال هجرت است که با وجود درخواست های فراوانِ دیگر مسلمانان، نصیب او شد.
ابوایّوب که خود را مصداق آیه «انفِروا خِفافاً و ثِقالا»؛ در راه خدا (با دشمنان او) بجنگید؛ خواه بر شما آسان باشد خواه دشوار.(سوره توبه/9،41) می دانست. در همه جنگ های مسلمانان ـ به جز یک مورد که به سبب جوان بودن فرمانده سپاه (یزید بن معاویه) از جنگ کناره گرفت ـ شرکت کرد؛ البته جزئیات دقیق شرکت او در همه این جنگ ها در منابع تاریخی ذکر نشده است. نام او در غزوه های بدر، اُحد و خندق دیده می شود.
پس از شکست مسلمانان در غزوه «احد» که عبدالله بن أُبیّ، رئیس منافقان مدینه مسلمانان را شماتت می کرد، ابوایوب پیشاپیش کسانی بود که به کمک عبادة بن صامت او را از منبر پایین آورده، از جایگاهش بیرون راندند. در واقعه ای که منافقان در مسجد مدینه به تمسخر مسلمانان پرداخته بودند، ابوایّوب نخستین صحابی پیامبر صلی الله علیه و آله بود که به فرمان حضرت گردن نهاد و به سراغ بعضی از منافقان هم قبیله اش رفته، آن ها را از مسجد بیرون انداخت که پس از او اصحاب دیگر نیز با دیگر منافقان چنین کردند.
سخنان ابوایوب در حمایت از خلافت امام علی علیه السلام پس از رحلت پیامبر در جمع انصار و مهاجران در «سقیفه بنی ساعده» موجب شد تا ابوبکر برای رهاکردن خلافت تصمیم بگیرد.
ابوایّوب به این نیز بسنده نکرد و با گروهی از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله تصمیم گرفتند تا ابوبکر را از منبر رسول خدا صلی الله علیه و آله به زیر آورند؛ اما چون پس از مشورت با امام علی علیه السلام متوجه شدند که حضرت مأمور به صبر و سکوت است، از تصمیم خود منصرف شدند.
