ابن جزار. [ اِ ن ُ ج َزْزا ] ( اِخ ) ابوجعفر احمدبن ابراهیم بن علی بن ابی خالدقیروانی. از اطبای بزرگ مغرب در قرن چهارم هجری. پدر و عمش نیز طبیب بوده اند. او از شاگردان اسحاق بن سلیمان اسرائیلی است و بیش از هشتاد سال بقناعت و گوشه گیری بزیسته است و برخلاف دیگر اطبای مغرب از قرب سلاطین محترز بوده و بقول حاجی خلیفه در حدود 400 هَ.ق.وفات کرده است. گویند کتب طبی او پس از مرگ در حدود بیست و پنج قنطار برآمد. مشهورترین کتاب او در طب زادالمسافر است که بلاتینی و یونانی ترجمه شده ، و کتابی از او در اختصار قانون ابوعلی در کتابخانه پاریس به نمره 1056 موجود است. و از کتب اوست : الاعتماد ( در ادویه مفرده ). بغیه ( درقرابادین یا ادویه مرکبه ). کتاب العدة فی طول المدة. کتاب التعریف بصحیح التاریخ ( در تراجم علمای عصر ). رسالة فی النفس و فی ذکر اختلاف الاوائل فیها. کتاب فی المعدة و امراضها و مداواتها. طب الفقراء. رسالة فی ابدال الادویه. کتاب فی الفرق بین العلل التی تشتبه اسبابها و تختلف اعراضها. رسالة فی التحذر من اخراج الدم من غیر حاجة. رسالة فی النوم و الیقظة. مقالة فی الجذام و اسبابه و علاجه. کتاب الخواص. نصایح الابرار. کتاب المختبرات. کتاب فی نعت الاسباب المولدة للوباء فی مصر وطریق الحیلة الدفع ذلک و علاج ما یتخوف منه. رساله ای در زکام و علاج آن. رسالة فی الاستهانة بالموت. مجربات فی الطب. رسالة فی المقعده و اوجاعها. کتاب المکلل فی الادب. کتاب البلغه فی حفظ الصحة. مقالة فی الحُمَّیات. کتاب اخبارالدوله در ظهور مهدی بمغرب. برحسب قول تمیمی و تیفاشی او صاحب کتابی در احجار بوده. و ابن جزار را گاهی بعنوان احمد و گاهی بعنوان ابن الجزار نام برده اند. و ابن بیطار در کتاب خویش تقریباً سی بار از کتاب دیگر ابن جزار به نام کتاب السموم نقل دارد.
