دانشنامه اسلامی
«و استعینوا بالصّبر و الصّلوة و انّها لکبیرة الاّ علی الخاشعین؛ در زندگی از صبر و نماز کمک گیرید هر چند نماز کار مشکلی است مگر برای فروتن ها». برای پیشرفت و پیروزی بر مشکلات دو پایه اساسی لازم است، که یکی در درون وجود می بایست باشد و آن ورزیدگی خاصّ انسان است، و دیگری تکیه گاه نیرومندی که هر آن از آن مدد گرفته شود و خیلی روشن است که هنگام بروز سختی ها انسان احتیاج به نیروی بیشتری دارد و باید با اتکاء به نیروی بزرگتر و مبدء لایزالی خود را تقویت کند تا به کمک او قادر به حل مشکلات باشد. در این آیه همان طور که مشاهده می شود به این دو اصل اساسی اشاره شده که می بایست از این دو نیرو استعانت جست. یکی (صبر) که در روایات فراوانی از آن تعبیر به (روزه) شده که در پرتو آن ورزیدگی مخصوص و چیرگی بر خواسته های درون به وجود می آید و دیگری نماز که وسیله ارتباط انسان با خدا است که در هر آن از او مدد بگیرد. در حقیقت نماز وسیله ارتباطی، با آن تکیه گاه نیرومند می باشد.
ترس از خدا
استعانت از نماز و صبر برای چه کسانی ممکن است؟ استعانت از نماز و صبر برای پیروزی بر خواسته ها و امیال و شهوات، برای کسانی ممکن است که از پروردگار می ترسند و می دانند بازاء از دست دادن مقام های ظاهری مقامی بالاتر در انتظار آنان است، آنها که می دانند پس از مرگ به لقای پروردگار بزرگ می رسند و از نعمت های بی پایان او بهره مند می گردند پیروزی بر امیال و خواسته ها با تکیه بر نماز و صبر برای آنها آسان می باشد ولی بر کسانی که چنین عقیده ای ندارند، بسیار سخت و مشکل خواهد بود.
← معنای استعانت
کسانی که این خطاب را متوجّه یهود می دانند می گویند عشق به مقام نمی گذاشت که علماء یهود اسلام آورند زیرا می ترسیدند با قبول اسلام و پیروی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلم) ریاست و آقایی را از دست بدهند، خداوند آنان را امر می کند که برای وفاء به عهدی که در کتاب تورات با شما بستم درباره اطاعت و پیروی از من و ترک گناهان و معاصی و تسلیم در مقابل فرمان و قبول فرستاده ام محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلم) فرمود: در همه این امور از صبر و نماز کمک بگیرید یعنی صبر بر زندگی مختصری که ناچارید برای تامین آن از مردم پول بگیرید. در نماز عباراتی خوانده می شود که انسان را متوجّه جهان معنوی کرده و از خودخواهی و دنیا پرستی باز می دارد همان طور که قرآن می فرماید: نماز انسان را از زشتی ها باز می دارد. و از طرفی با تواضع در نماز، عشق به ریاست کنار می رود، بنابراین کمک خوبی در راه وفای به عهد الهی است.
خطاب به مسلمانان
...
