دانشنامه اسلامی
عبس وتولی(چهره در هم کشید و روی برتافت...) ان جاءه الاعمی(از اینکه نابینایی به سراغ او آمده بود!) وما یدریک لعله یزکی.(تو چه می دانی شاید او پاکی و تقوا پیشه کند،)
شان نزول
این آیات اجمالا نشان می دهد که خداوند کسی را در آنها مورد عتاب قرار داده به خاطر اینکه فرد یا افراد غنی و ثروتمندی را بر نابینای حق طلبی مقدم داشته است، اما این شخص مورد عتاب کیست؟ در آن اختلاف نظر است: مشهور در میان مفسران عامه و خاصه این است که عده ای از سران قریش مانند عتبة بن ربیعه، ابوجهل، عباس بن عبد المطلب، و جمعی دیگر، خدمت پیامبر ص بودند و پیامبر مشغول تبلیغ و دعوت آنها به سوی اسلام بود و امید داشت که این سخنان در دل آنها مؤثر شود (و مسلما اگر اینگونه افراد اسلام را می پذیرفتند گروه دیگری را به اسلام می کشاندند و هم کارشکنیهای آنها از میان می رفت و از هر دو جهت به نفع اسلام بود) در این میان"عبدالله بن ام مکتوم " که مرد نابینا و ظاهرا فقیری بود وارد مجلس شد، و از پیغمبر صتقاضا کرد آیاتی از قرآن را برای او بخواند و به او تعلیم دهد، و پیوسته سخن خود را تکرار می کرد و آرام نمی گرفت، زیرا دقیقا متوجه نبود که پیامبر صلی الله علیه وآله با چه کسانی مشغول صحبت است.او آن قدر کلام پیغمبر صرا قطع کرد که حضرت صد ناراحت شد، و آثار ناخشنودی در چهره مبارکش نمایان گشت و در دل گفت: این سران عرب پیش خود می گویند پیروان محمد ص نابینایان و بردگانند، و لذا رو از" عبدالله" برگرداند، و به سخنانش با آن گروه ادامه داد. در این هنگام آیات فوق نازل شد (و در این باره پیامبر ص را مورد عتاب قرار داد) رسول ص بعد از این ماجرا" عبدالله" را پیوسته گرامی می داشت، و هنگامی که او را می دید می فرمود: مرحبا بمن عاتبنی فیه ربی: " مرحبا به کسی که پروردگارم به خاطر او مرا مورد عتاب قرار داد و سپس به او می فرمود: " آیا حاجتی داری آن را انجام دهم"؟ و پیامبر صلی الله علیه وآله دو بار او را در غزوات اسلامی در مدینه جانشین خویش قرار داد
