زکی خان زند

لغت نامه دهخدا

زکی خان زند. [ زَ ن ِ زَ ]( اِخ ) از سرداران مشهور زندیه و پسر بوداق خان و پسرعم کریمخان و همچنین برادر مادری وی و در دوران حکومت کریمخان اغلب ملازم او بود و زمانی هم در بنادر جنوب مازندران حکومت راند. مردی متهور و جسور بود و پس از فوت کریمخان ، عده ای از رؤسا و خاندان زندیه را بکشت تا پسر کهتر کریمخان ، محمدعلی خان را که داماد وی بود به سلطنت رساند، ولی عاقبت راضی شد که به سلطنت ابوالفتح خان تن دردهد و محمدعلی خان را نیز با وی شریک گرداند با این همه خود به وکالت و نیابت آنان زمام امور را بدست گرفت و صادق خان برادر کریمخان را که از بصره عازم شیراز شده بود، دفع کرد و ابوالفتح خان را بعلت تمایل به صادق خان از کار بر کنار ساخت و نام سلطنت بر محمدعلی خان نهاد و بر اثر ظلم و تعدی وحشیانه اش در سال 1193 هَ. ق. در ایزدخواست بدست عده ای از یارانش کشته شد. رجوع به فرهنگ فارسی معین ج 5، دایرة المعارف فارسی و مجمل التواریخ گلستانه شود.

فرهنگ فارسی

از سرداران مشهور زندیه و پسر بوداق خان و پسر عم کریمخان .

دانشنامه آزاد فارسی

زَکی خان زند ( ـ۱۱۹۳ق)
از سرداران مشهور سلسلۀ زَندیّه. زَکی خان فرزند بوداق ْخان، و پسرعمو و برادر مادری کریم خان زند بود که در مدت سلطنت خان زند، مأموریت های مهمی ازجمله سرکوب شورش میرمَهْنا و فتح جزیرۀ خارک (۱۱۶۹ق)، فتح سواحل دریای عمان و جزایر خلیج فارس (۱۱۸۰ق) به وی محول شد. او درمَسْقَط از رهبر عمان شکست خورد و دستگیر شد و سپاه زند در این لشکرکشی ناکام ماند. زکی خان پس از فوت کریم خان (۱۱۹۳ق) نظرعلی خان، سردار بزرگ زند، را شکست داد و ابوالفتح خان، پسر بزرگ کریم خان را به سلطنت رساند. او مدتی بعد محمدعلی خان، پسرکوچک تر کریم خان و داماد خویش، را نیز با وی شریک کرد و خود زمام امور را در دست گرفت. او پس از چند ماه به هنگام لشکرکشی به اصفهان، برای جنگ با علیمرادخان زند، در ایزدخواست به دست عده ای از همراهانش کشته شد.