دانشنامه اسلامی
صورت و اشکال خط رقاع به صورت مفرد و در ترکیب مانند خط ثلث و توقیع است و شباهت بسیار زیادی به خط توقیع دارد. اختلافات رقاع با توقیع به شرح زیر است:
1- تفاوت خط توقیع با رقاع بیشتر در درشتی و ضخامت ِ بیشتر حروف نسبت به رقاع هست و قوس ها نیز کم انحناترند. در خط رقاع دور بیشتر از توقیع است.
2- در خط رقاع زبانه ی قلم، در تراش کوتاه تر از توقیع است.
3- حروف رقاع ریزتر و لطیف تر از حروف توقیع نوشته می شود.
4- در منتصبات رقاع مانند الف و کاف و لام ترویس ( سَرک ) لزومی ندارد.
پدیدآوردن و یا حداقل سامان دادن و منزه کردن تمامی خطوط ششگانه را از ابتکارات ابن مقله می دانند ؛ اما در کتاب «الفهرست» اثر ابن ندیم اختراع این خط به ذوالریاستین فضل بن سهل نسبت داده شده است. این خط از خطوط محبوب خوشنویسان عثمانی بود و اصلاحات لازم در آن توسط خوشنویس مشهور شیخ حمدالله الاماسی (متوفی ۹۲۶ ه..ق) صورت گرفت. این خط به تدریج توسط دیگر خوشنویسان ساده تر شد و به صورت خط رقعه درآمد که امروزه از رایج ترین و متداول ترین خطوطی است که در سرتاسر دنیای عرب به کار می رود.
رقاع خطی است گرم و نرم که حرکت قلم در گردش آن آزادتر از ثلث و توقیع و تقریباً تمام آن دور است و کمتر از یک ششم سطح در آن دیده می شود. حرکت قلم در آن سریع و حروف پر و فربه و کوتاه نوشته می شود. و بدین جهت قلم آن مدوّر یعنی دو نیش آن مساوی تراشیده می شود. این خط بیشتر بدون تداخل و تو در تو شدن با فاصله منظم نوشته می شود (گاهی به ضرورت درهم نوشته می شود.) و دارای ترکیبی یکنواخت و یکدست و خالص می باشد. این خط بیشتر بدون اعراب و حرکات و تزیینات، و گاهی با اندک تزیین و جزیی حرکات نوشته می شود. رقاع مانند خط إجازه در پایان قرآن و کتاب و تعیین تاریخ و نام امراء و بزرگان و نام نویسنده نیز بکار برده می شده است.
