حسب حال

لغت نامه دهخدا

حسب حال. [ ح َ ب ِ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) وقایعروز. حوادث جاریة. احوال کنونی. حسب حالت. || شعری که شاعر در وقایع حاضره گوید :
یکی ترانه درانداز حسب حال که هست
خدایگان را فردا نشاط سنگ انداز.مختاری.امروز یاد خواهم کردن زحسب حال
یک داستان که دهر چنان داستان نداشت.مسعودسعد.پادشاه را حسب حال بطبعآرد. ( چهار مقاله ).
گوش کن حسب حال خاقانی
گرچه او ژاژ بیشتر خاید.خاقانی.هرچه دارد ضمیر خاقانی
در غمش حسب حالی افتاده است.خاقانی.من چه گویم حسب حال خود کند
عالم الاسرار گیتی آفرین.خاقانی.ترک چنگی چه دُرّ ز لعل افشاند
حسب حالی بدین صفت برخواند.نظامی.گزارنده حرف این حسب حال
ز پرده چنین مینماید خیال.نظامی.و آنگه ز قصاید جمالت
کاموخته ای ز حسب حالت.نظامی.قصه شد گفته حسب حال اینست
مال دارم بسی جمال اینست.نظامی.به حسب حال من پیش آورد ساز
بگوید آنچه من گویم بدو باز.نظامی.یاران صفت مقال گفتند
ویشان همه حسب حال گفتند.نظامی.گفتمش چیست گفته عطار
گفت پند است و حسب حالی چند.عطار.حسب حالی ننوشتیم و شد ایامی چند
محرمی کو که فرستم به تو پیغامی چند.حافظ.

فرهنگ فارسی

وقایع روز حوادث جاریه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حسب حال یا زندگی نامه ی خود نوشت، یا اتوبیوگرافی "Auto Biography" گونه ای زندگی نامه و شاخه ای از آن است که دربر دارنده ی تاریخ زندگانی یا دوره ای از زندگی شخص به قلم خود اوست.
حسب حال یا زندگی نامه ی خود نوشت، یا اتوبیوگرافی "Auto Biography" گونه ای زندگی نامه و شاخه ای از آن است که دربر دارنده ی تاریخ زندگانی یا دوره ای از زندگی شخص به قلم خود اوست. زندگی نامه خودنوشت در شمار ادبیات اعترافی است. البته با اندکی مسامحه می توان خاطره نویسی و یادداشت های روزانه ی شخص را نیز نوعی زندگی نامه ی خود نوشت برشمرد.
انواع نثر فارسی، رستگار فسایی، منصور؛ تهران، سمت، ۱۳۸۰، چاپ اول، ص۲۸۳.
اتوبیوگرافی ها بسته به نویسنده ی آنها تفاوت هایی با هم دارند؛ مثلا ممکن است نویسنده ای بیشتر به ذکر وقایع و مشاهدات خود بپردازد و یا به شرح احوال و تجارب و عوالمِ خویش و نیز بسته به این که وی از چه طبقه ای است نظرگاه و علاقه اش چیست، کیفیت و اهمیت این یادداشت ها متفاوت می شود. گاه خاطره نویس در نمایش حوادث حیات و حتی افکار و احوال درونی خویش صداقتی به خرج می دهد و به عبارتی دیگر تصویری از خود عرضه می دارد و اثر او اعتراف گونه ای است؛ مانند اعترافات سنت آگوستین و اعترافات «ژان ژاک رسو» نویسنده و منتقد فرانسوی.
انواع ادبی، رزمجو، حسین؛ مشهد، آستان قدس، ۱۳۷۴، چاپ سوم، ص۲۰۹.
با فرا رسیدن دوره ی رنسانس، دگرگونی هایی در عرصه ی زندگی نامه نویسی پدید آمد. اصول نوین حسب حال نویسی در همین دوره و در پی پیدایش اومانیسم شکل گرفت و در نتیجه دقت و صداقت به مثابه خاصه های بنیادین زندگی نامه ی خود نوشت رخ نمودند. از بهترین اتوبیوگرافی های دوره ی رنسانس می توان از «زندگی جدید دانته آلیگیری» شاعر ایتالیایی (۱۳۰۴-۱۳۷۴ م) یاد کرد.
دانش نامه ی ادب فارسی، انوشه، حسن؛ ج۲، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۷۶، ذیل زندگی نامه ی خودنوشت، ص۷۶۴.
...