دانشنامه اسلامی
با مطالعه در تاریخ اسلام و بررسی فرازها و فرودها و پیچیدگی های آن از جوانب مختلف، به این حقیقت خواهیم رسید که یکی از مهمترین علل برداشت های متفاوت از دین و آموزه های دینی، تفاوت غیر قابل انکار در سطح درک افراد و تفاوت در نوع نگرش آنها نسبت به معارف و مفاهیم دین مبین اسلام بوده است؛ به طوری که در حدیثی از حضرت امام محمّد باقر (علیه السّلام) مروی است که آن حضرت در خصوص تفاوت سطح ادراک جناب ابوذر غفاری و جناب سلمان فارسی که هر دو از برجستگان صحابه حضرت ختمی مرتبت (صلّی الله علیه و آله) بوده اند، فرمود: «وَ اللهِ لَوْ عَلِمَ اَبُوذَرٍّ مَا فِی قَلْبِ سَلْمَانَ لَقَتَلَهُ وَ لَقَدْ آخی رَسُولُ الله صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَیْنَهُمَا؛ فَمَا ظَنُّکُمْ بِسَائِرِ الْخَلْقِ؟»
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۲، ص۱۹۰.
به طور کلی می توان عوامل پیدایش فرقه ها و مکاتب و جریانات فکری را در دو گروه کلّی «برون دینی» و «درون دینی» تقسیم کرد؛
← عوامل برون دینی
پس از ذکر این مقدمه کوتاه و اینکه دانستیم به علل مختلف فرقه های مختلف در طول زمان در اسلام بوجود آمده است، با ذکر حدیث معروف به «هفتاد و سه ملّت»، به بیان مختصر اعتقاد شیعه در خصوص فرقه ناجیه می پردازیم:در کتاب الخصال شیخ صدوق، پس از ذکر سلسله روات حدیث از قول حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) آمده است: «اِنَّ اُمَّةَ مُوسَی افْتَرَقَتْ بَعْدَهُ عَلَی اِحْدَی وَ سَبْعِینَ فِرْقَةً فِرْقَةٌ مِنْهَا نَاجِیَةٌ وَ سَبْعُونَ فِی النَّارِ وَ افْتَرَقَتْ اُمَّةُ عِیسَی ع بَعْدَهُ عَلَی اثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ فِرْقَةً فِرْقَةٌ مِنْهَا نَاجِیَةٌ وَ اِحْدَی وَ سَبْعُونَ فِی النَّارِ وَ اِنَّ اُمَّتِی سَتَفَرَّقُ بَعْدِی عَلَی ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَةً فِرْقَةٌ مِنْهَا نَاجِیَةٌ وَ اثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِی النَّار»
صدوق، محمد بن علی، خصال، ج۲، ص۵۸۵.
...
