تلمسان
دانشنامه عمومی
تِلِمْسان ( یا تْلَمْسانْ در برخی گویش ها ) شهری در شمال غربی الجزائر و مرکز استان است. در میان های سده ۱۳ تا ۱۵ میلادی شکوفا شد و پایتخت پادشاهی های محلی مانند زَیّانی ها بود. مسجدهای بزرگ و صنایع دستی اش مشهوری دارد و صادراتش در این زمینه است.
دانشنامه آزاد فارسی
(با نام رومی پوماریا) شهری در شمال غربی الجزایر و مرکز ولایت تلمسان، به فاصلۀ ۱۳۰کیلومتری جنوب غربی وَهران (اوران). ۱۷۷,۹۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۸). شهری رومی بود، با نام پوماریا. احداث شهر تلمسان جدید، یا تاگرارت، را به یوسف بن تاشفین نسبت می دهند (اواخر قرن ۱۱م/۵ق). در دورۀ مرابطون از مراکز علمی بود. سپس جزء قلمرو موحدون درآمد. سه سالی هم پایتخت سلطان نشین عرب بود. در قرن ۱۶ به تصرف ترکان عثمانی درآمد. در ۱۸۳۷ـ۱۸۴۲ مرکز عبدالقادر جزایری بود. بخش اعظم شهرِ قدیمی هنوز باقی مانده است. در ۱۸۴۲ فرانسوی ها آن را تصرف کردند. پس از استقلال الجزایر در ۱۹۶۲، بیشتر جمعیت اروپایی آن به فرانسه بازگشتند. ساختمان های باشکوه این شهر عبارت اند از مسجد جامع، مسجد بزرگ الموارید (متعلق به ۱۱۳۵م)، یک کنشت، و موزۀ آثار باستانی.
دانشنامه اسلامی
تِلِمْسان، تلمسن، یا به گفته یاقوت تنمسان، شهری در غرب الجزایر، در َ۵۳ ْ۳۴ عرض شمالی و َ۲۱ ْ۱ طول غربی که اوران/ وَهْران، در ۱۳۸ کیلومتری شمال شرقی، سیدی بُلعباس در ۹۱ کیلومتری مشرق، و مرز مراکش، در ۶۳ کیلومتریِ آن قرار دارد. این شهر محل تلاقی راههای بزرگ داخلی تونس با اوجدا (وَجده) و «جاده طلا و عاج » است که مدیترانه (بندرهای هُنَین/ حُنَین در مغرب و رَچگون و اَرشَکول /ارشقول در مشرق) را با تیزیل و سپس سجلماسه و دروازه های صحرا مرتبط می کند. در پشت شهر، کوههای تلمسان قرار گرفته اند که تا ارتفاع ۸۴۲، ۱ متری، در جهت شمالی ـ جنوبی کشیده شده اند و به سمت دریا ادامه می یابند. این کوهها در قسمتهای مرتفع شهر، با فاصله پنجاه کیلومتری از میان دره ممتد تَفنَه/ تافنا در رشته کوههای ساحلی تراراس ، قابل رؤیت اند. شهر ۸۲۷ متر ارتفاع دارد و بر دشتهای هنّیه در شمال و مغنیه در مشرق، که قلمرو وسیع هائوز را می سازند، مشرف است. این قلمرو، علاوه بر تَفْنَه، با ایسِّر و شاخابه های آن و نیز تعداد زیادی جویبار ــ که از توده های کوهستانی سرازیر می شوند و با جریان دائمی خود باغهای زیتون و انگور، مزارع بزرگ و کوچک، جنگلها و مراتع را آبیاری می کنند ــ مشروب می شود.
شهرچشمه ها
تلمسان « شهرچشمه ها » است؛ چشمه هایی چون عَین الحَجَر، عین الحوت، آبشارهای ال اوریت ، رودخانه زیرزمینی غار، «عیون ابوالمهاجر دینار» (مغلوب کننده کُسَیلَه، رئیس بربرها) درست در نزدیکی تلمسان.
وجه تسمیه شهر
نظر معقول، اما نه قطعی، در باره وجه تسمیه شهر این است که واژه بربری تلمسان، جمع تِلمَس، به معنای «چشمه، گودال آب» باشد. نظر دیگر این است که تلمسان از تَلَم که در زبان زناته به معنای «محل تقاطع» و سان به معنای «دو» است، گرفته شده و به معنای شهری است که دو عنصر متضاد بیابان و کوهستان را باهم جمع کرده است. جهانگردان مسلمان اغلب از حمامها و آسیاهای آبی آن یاد کرده اند.
نامهای دیگر شهر
...
