دانشنامه اسلامی
هدف مؤلف استخراج احکام اجتماعی و عمومی دادرسی اسلامی نظام کیفری اسلامی است که به دلیل جامعیت و اتقان و طبقه بندی مناسب کتاب شرائع الاسلام بر اساس آن کتاب طرح شده است.
[ویکی فقه] اسس القضاء و الشهادة (کتاب). کتاب « أسس القضاء و الشهادة» بخش اول مباحث آیین دادرسی در اسلام از سلسله دروس خارج آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی |آیت الله تبریزی]] می باشد، که بر پایه متن شرائع الاسلام که از متون جامع و دست اول و کلاسیک فقه استدلالی شیعه است سامان یافته است.
معظم له در سال ۱۳۰۵ شمسی در شهرستان تبریز در میان خانواده ای مذهبی چشم به جهان گشودند. تحصیلات علوم جدید تا پایان سال دوم دبیرستان را در همان شهر به آخر رساندند. پس از سپری نمودن تحصیلات جدید، با شوق فراوان و علیرغم مخالفت اطرافیان، به مدرسه طالبیه تبریز روی آورد و در سال ۱۳۲۳ در سن ۱۸ سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز نمود و طی چهار سال، مقدمات و مقداری از دروس سطح را در شهر تبریز به پایان رساند. در سال ۱۳۲۷ شمسی شهر تبریز را ترک نمود و وارد حوزه علمیه قم شد. ایشان در قم دوره سطح را به پایان برده و در اوج شکوفایی علم و فقاهت و غنای حوزه وارد درس خارج اساتیدی همچون مرحوم آیت الله العظمی سید محمّد حجت و مرحوم آیت الله العظمی بروجردی ( قدس الله اسرارهما) شدند و همزمان با آن مشغول تدریس کتب سطح نیز گردیدند.آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی در سال ۱۳۳۲ شمسی جهت ادامه تحصیلات به نجف اشرف عزیمت نمودند و از افاضات مرحوم آیت الله حاج سید عبدالهادی شیرازی ( رحمه الله) و مرحوم آیت الله العظمی خوئی ( رحمه الله) استفاده کردند، حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ جواد تبریزی پس از گذشت ۲۳ سال حضور دائم و فعال و جدّی در حوزه مقدس نجف اشرف و استفاده و افاده و تحقیق و تدریس و تبلیغ، سرانجام در سال ۱۳۵۵ شمسی به هنگام مراجعت از زیارت سید الشهداء حسین بن علی علیهما السلام به سمت نجف، توسط رژیم بعث عراق دستگیر و به ایران فرستاده شدند. پس از ورود به ایران ، مجدداً به حوزه علمیه قم مشرف و فعالیتهای خود را از سر گرفتند و از تمامی وقت خود در مسیر تحقیق و تألیف و بحث و تدریس و تربیت شاگردان استفاده می نمودند. معظم له در طول سالیان دراز تدریس، هزاران طلبه فاضل را به جامعه اسلامی تحویل داده اند و در طول این مدت حوزه درس ایشان یکی از شلوغترین حوزه های درسی بوده است.
[ویکی نور] أسس القضاء و الشهادة بخش اول مباحث آیین دادرسی در اسلام از سلسله دروس خارج آیت الله میرزا جواد تبریزی می باشد، که بر پایه متن شرائع الاسلام که از متون جامع و دست اول و کلاسیک فقه استدلالی شیعه است سامان یافته است.
هدف مؤلف استخراج احکام اجتماعی و عمومی دادرسی اسلامی نظام کیفری اسلامی است که به دلیل جامعیت و اتقان و طبقه بندی مناسب کتاب شرائع الاسلام بر اساس آن کتاب طرح شده است.
ابتدا، قطعاتی از متن شرائع در بالای صفحه آمده و در ذیل آن به کنکاش در تعاریف، طرح فروعات جدید، تشریح مبانی، مسائل، مستندات و احکام هر موضوع اقدام شده است.
چنانچه از عنوان کتاب پیداست به دو موضوع کلی مرتبط است. بخش اول در باره احکام قضاوت و شرایط و صفات قاضی و احکام مرتبط با مدعی و متهم و بخش دوم در باره شرایط شاهد و احکام شهادت می باشد. نخست فرق میان قضاوت، حکومت و فتوا مشخص شده سپس از صفات قاضی، عدالت، ذکوریت و اجتهاد بحث گردیده است. آن گاه از برخی مباحث اخلاقی قضاوت مانند دوری از قضاوت در حکومت جور و برخی مباحث اقتصادی مانند ارتزاق قاضی از بیت المال مکروهات و مستحباتی که در امر قضاوت وجود دارد، مطرح گردیده است. مؤلف، معتقد است در مبحث تعدیل به حسن ظاهر می توان اکتفا کرد و کنکاش در باطن افراد ضرورتی ندارد. یک فرع دیگر این است که مستحب است شهود از یک دیگر متفرق شوند و قاضی باید میان هر دو خصم، تساوی قایل باشد. در این مبحث از جواب مدعی علیه و اقرار و انکار متهم به تفصیل بحث شده و مفهوم سکوت و یمین و تأثیر هر کدام از نظر قضایی ارزیابی شده است. از مباحث قابل توجه کتاب تبیین مبانی، مستندات و ادله فقهی، قسمت، کیفیت قسمت، انواع مقسوم و احکام تقسیم اموال و املاک است که در کتب استدلالی و تفریعی شیعه در پایان مبحث شرکت مطرح شده است اما در اثر حاضر به تبع متن شرائع الاسلام در پایان بخش قضاوت و قبل از مبحث مدعی و متهم و شرایط سماع دعوا آمده است. در این مبحث از قسمت و احکام و مسائل آن بحث شده و جزئیات و مباحث مورد ابتلا از نظر استدلالی مورد مداقه قرار گرفته است. قسمت، به عقدی تعریف شده که مفاد آن تعیین سهم های مشخص در مال مشترک می باشد به تفصیل ادله روایی و قرآنی این عقد و احکام خاص آن مطرح شده و فروعات اختلاف متقاسمین که با مبحث قضاوت مرتبط است در ادامه مسائل ویژه مدعی و مدعی علیه مطرح شده است. در اختلافات مدنی، بینه جایگاه ویژه ای دارد. نویسنده از نقش بینه، کارکردها و تأثیر آن در رفع اختلاف ها و نیز محدودیت های آن بحث کرده سپس مصادیق اختلاف در حقوق، اختلاف در دعوی عقود، اختلاف در ارث و نیز تعارض میان بینه ها را توضیح داده است. در کتاب شهادات نیز به شیوه مرسوم کتب فقهی از شرایط شاهد و به طور مشخص از اشتراط بلوغ، عقل، ایمان و عدالت بحث شده و فروعاتی به شهادت کافر، شهادت صغیر و شهادت عبداختصاص یافته است.
شهادت اخرس و اعمی، شهادت زنان و موارد و مصادیق شهادت زنان به تفصیل در ادامه این بحث آمده است. برخی از احکام ادای شهادت، تحمل شهادت و مسائل فرعی آن نیز در کنار مبحث تعارض شاهدان و بینه ها مطرح شده است. برخی از احکام حدود که با مبحث شهادت مرتبط است در ادامه ارائه شده است. نحوه شهادت بر حدود و تعزیرات که از مباحث دقیق و ظریف دادرسی کیفری در نظام مجازات اسلامی است در این مبحث طرح شده است. ضمانت شاهدان، تقسیط ضمان و غرامت بر شاهدان و تحالف بینه ها از دیگر فروعات قابل توجه است.
[ویکی فقه] اسس القضاء و الشهاده (کتاب). «اسس القضاء و الشهادة» بخش اول مباحث آیین دادرسی در اسلام از سلسله دروس خارج آیت الله تبریزی می باشد، که بر پایه متن شرائع الاسلام که از متون جامع و دست اول و کلاسیک فقه استدلالی شیعه است سامان یافته است.
هدف مؤلف استخراج احکام اجتماعی و عمومی دادرسی اسلامی نظام کیفری اسلامی است که به دلیل جامعیت و اتقان و طبقه بندی مناسب کتاب شرائع الاسلام بر اساس آن کتاب طرح شده است.
ساختار
ابتدا، قطعاتی از متن شرائع در بالای صفحه آمده و در ذیل آن به کنکاش در تعاریف، طرح فروعات جدید، تشریح مبانی، مسائل، مستندات و احکام هر موضوع اقدام شده است.
گزارش محتوا
چنانچه از عنوان کتاب پیداست به دو موضوع کلی مرتبط است. بخش اول درباره احکام قضاوت و شرایط و صفات قاضی و احکام مرتبط با مدعی و متهم و بخش دوم درباره شرایط شاهد و احکام شهادت می باشد. نخست فرق میان قضاوت، حکومت و فتوا مشخص شده سپس از صفات قاضی، عدالت، ذکوریت و اجتهاد بحث گردیده است. آن گاه از برخی مباحث اخلاقی قضاوت مانند دوری از قضاوت در حکومت جور و برخی مباحث اقتصادی مانند ارتزاق قاضی از بیت المال مکروهات و مستحباتی که در امر قضاوت وجود دارد، مطرح گردیده است.
أسس القضاء و الشهادة، میرزا جواد تبریزی، ج۱، ص۶۳.
...
