عنکبوتیه

لغت نامه دهخدا

( عنکبوتیة ) عنکبوتیة. [ ع َ ک َ تی ی َ ] ( ع ص نسبی ) مؤنث عنکبوتی ، که منسوب به عنکبوت است. رجوع به عنکبوت شود. || ( اِ ) صفحه بالایین اسطرلاب که مدار اکثر احکام اسطرلاب بر آن است. ( آنندراج ) ( غیاث اللغات ). رجوع به عنکبوت اسطرلاب و اسطرلاب و عنکبوتی شود. || طبقه چهارم از طبقات چشم ، و آن غشای رقیق است مانند نسیج عنکبوت. ( آنندراج ) ( غیاث اللغات ). عنکبوتیه ،دومین پرده از پرده های سه گانه پوشش خارجی محور دماغی نخاعی است که پرده نازکی است از نسج هم بند که مستقیماً روی سطح داخلی سخت شامه قرار گرفته است و با آن فضای لنفاوی را محدود میسازد و بنام فضای زیر سخت شامه یا فوق عنکبوتیه نامیده میشود. این فضا در همه سطح داخلی سخت شامه وجود دارد. عده زیادی از دانشمندان ، عنکبوتیه را قسمی پرده سروزی میدانند که دارای دو ورقه جداری و احشائی است. ورقه جداری شامه عبارت از طبقه درون پوششی است که سطح داخلی سخت شامه را می پوشاند و ورقه درونی یا احشائی آن عبارت از ورقه عنکبوتیه مطلق است که در روی سطح خارجیش یک غشاء درون پوششی دیده میشود و حفره بسته ای که بواسطه این دو ورقه درون پوششی محدود گشته همان حفره سروزی است. قسمتی از پرده عنکبوتیه که جزو پوشش های نخاع محسوب میشود به عنکبوتیه نخاعی موسوم است و قسمتی که جزو پوشش های دماغی است عنکبوتیه دماغی نام دارد. میان شامه. ( فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به عنکبوتیه دماغی و عنکبوتیه نخاعی شود.

فرهنگ فارسی

۱ - ( صفت ) مونث عنکبوتی . ۲ - ( اسم ) دومین پرده از پرده های سه گانه پوشش خارجی محور دماغی نخاعی است که پرده نازکی از نسج هم بند که مستقیما روی سطح داخلی سخت شامه قرار گرفته است و با آن فضای لنفاوی را محدود می سازد و به نام فضای زیر سخت شامه یا فوق عنکبوتیه نامیده می شود . این فضا در همه سطح داخلی سخت شامه وجود دارد . عده زیادی از دانشمندان عنکبوتیه را قسمی پرده سروزی می دانند که دارای دو ورقه جداری و احشایی است . ورقه جداری شامه عبارت از طبقه درون پوششی است که سطح داخلی سخت شامه را می پوشاند و ورقه درونی یا احشایی آن عبارت از ورقه عنکبوتیه مطلق است که روی سطح خارجیش یک غشائ درون پوششی دیده می شود و حفره بسته ای که به واسطه این دو ورقه درون پوششی محدود گشته همان حفره سروزی است . قسمتی از پرده عنکبوتیه که جزو پوشش های نخاع محسوب می شود به عنکبوتیه نخاعی موسوم است و قسمتی که جزو پوششهای دماغ است عنکبوتیه دماغی نام دارد میان شامه . یا عنکبوتیه دماغی . قسمتی از پرده عنکبوتیه است که دماغ را می پوشاند و دارای دو ورقه جداری و احشایی و یک حفره میانی است . ورقه جداری به سطح داخلی سخت شامه اتصال دارد و ورقه احشایی روی سطح ناهموار دماغ گسترده می شود و به برجستگی های دماغ متصل است ولی مانند پلی است و از یک برجستگی به برجستگی دیگر می رود و شیارها را می پوشاند و بنابراین ما بین ورقه احشایی و چین خوردگی های مغز حفره های نامنظمی ایجاد می شود که بنام فضاهای زیر عنکبوتیه دماغی موسومند . این فضاها از بافت زیر عنکبوت پر شده اند که عبارت از رشته های متعدد نسج هم بنداند و از عنکبوتیه به نرم شامه می روند . حفره های ما بین این رشته ها از مایع دماغی نخاعی اشغال شده است میان شامه دماغی . یا عنکبوتیه دماغی . قسمتی از پرده عنکبوتیه است که نخاع را پوشانده است و عبارت از غشائ هم بند نازکی است که از دو ورقه تشکیل یافته : یکی ورقه جداری و دیگری ورقه احشایی که ما بین آنها فضای فوق عنکبوتی وجود دارد . ورقه جداری یا خارجی سطح داخلی سخت شامه را می پوشاند و ورقه احشایی یا داخلی به سطح داخلی ورقه جداری منطبق است و به شکل غلافی نخاع را در تمام ارتفاعش احاطه کرده و حتی در سیر آن روی دم اسب نیز امتداد می یابد و بدین ترتیب تا راس بن بست سخت شامه پایین آمده و در آنجا بخارج متوجه شده و با ورقه جداری یکی می گردد . عنکبوتیه نخاعی از سطح خارجی نخاع به واسطه یک فضای وسیع دایره یی جدا می باشد که آن را فضای زیر عنکبوتیه نخاعی یا دریاچه بصل و نخاعی گویند و آن محتوی مایع دماغی نخاعی است . حفره عنکبوتیه نخاعی که بین دو ورقه جداری و احشایی است شکاف ساده ای بیش نیست و در حقیقت فضایی مجازی است میان شامه نخاعی .

دانشنامه عمومی

عنکبوتیه یا آراکنوئید ( به انگلیسی: Arachnoid mater ) لایه پوشاننده میانی پرده های سیستم عصبی مرکزی می باشد.
شامه یا مننژ ( به انگلیسی: meninge ) سامانه ای متشکل از چند لایه ( غشاء ) بوده که دستگاه عصبی مرکزی ( CNS ) را در بر می گیرد. این غشاها کار محافظت، تغذیه، و کاهش ضربه مغزی را به عهده دارند. مننژ اطراف مغز و طناب نخاعی دارای سه لایه و پوشش است که از خارج به داخل با نام سخت شامه ( دوراماتر ) ، عنکبوتیه ( آراکنوئید ) ، نرم شامه ( پیاماتر ) شناخته می شوند. این پرده ها به طور کلی مننژ یا شامه نامیده می شوند که میان استخوان جمجمه و بافت مغز ( و در طناب نخاعی بین ستون مهره ها و بافت طناب نخاعی ) قرار دارند. این پرده ها شدت ضربه هایی که به استخوان سر و ستون مهره ها وارد می شوند را کاهش داده و همچنین به عنوان یک سد شیمیایی در برابر بسیاری از مواد آسیب رسان ایفای نقش می کنند.
لایه میانی مننژ عنکبوتیه یا آراکنوئید نامیده می شود، و نام آن به دلیل ظاهری است که شبیه تارهای عنکبوت دارد. این لایه برای دستگاه عصبی مرکزی مانند یک ضربه گیر عمل می کند. عنکبوتیه لایه یا پرده ای فوق العاده نازک و ظریف، شفاف و متشکل از بافت فیبری است که توسط سلول های صاف پوشانده شده و در برابر عبور سیال ناتراوا می باشد. عنکبوتیه شبیه یک کیسهٔ شل بوده و ظاهری سفید رنگ دارد، زیرا حاوی هیچ ذخیره خونی نمی باشد. این لایه شامل شبکه کروئید بوده که مسئول تولید مایع مغزی - نخاعی است. بنابراین عنکبوتیه حاوی مایع مغزی طناب نخاعیی ( CSF ) می باشد. همچنین این لایه دارای زوائد انگشت مانند منحصربه فردی است که پرزهای عنکبوتیه arachnoid villi نامیده می شوند و وظیفه آن ها جذب مایع مغزی طناب نخاعیی است. در فرد بالغ، روزانه تقریباً ۵۰۰ میلی لیتر مایع مغزی - طناب نخاعی تولید می شود، همگی به استثنای ۱۲۵ تا ۱۵۰ میلی لیتر توسط این پرزها جذب می شوند. زمانی که خون وارد این سیستم ( در اثر تروما یا سکته مغزی هموراژیک ) بشود، پرزها مسدود می شوند و هیدروسفالی ( افزایش اندازهٔ بطن ها ) ممکن است بروز نماید. فضای ساب دورال، مابین لایه های سخت شامه و عنکبوتیه قرار دارد و فضای ساب آراکنوئید مابین لایه های عنکبوتیه و نرم شامه واقع شده و حاوی مایع مغزی - طناب نخاعیی است.
عنکبوتیه (اخترزمین شناسی). در اخترزمین شناسی عنکبوتیه، تارعنکبوت یا آراکنوئید ( انگلیسی: Arachnoid ) یک ساختار زمین شناسی بزرگ شبیه به تار عنکبوت است. آن ها منشأ ناشناخته ای دارند و تنها در سطح سیاره زهره یافت شده اند. آن ها به صورت بیضی هایی متحدالمرکز که توسط شبکهٔ پیچیده ای از شکستگی ها احاطه شده اند با وسعتی که می تواند تا حدود ۲۰۰ کیلومتر وسعت داشته باشد، ظاهر می شوند. بیش از ۹۰ عنکبوتیه در زهره شناسایی شده است.
عنکبوتیه می تواند نسبت عجیبی با پدیدهٔ آتشفشان داشته باشد، با این حال، ممکن است عنکبوتیه های مختلف نیز توسط فرآیندهای دیگری تشکیل شوند. یکی از توضیح های احتمالی این است که بالا آمدن ماگما از داخل سیاره بر روی سطح فشار آورده و باعث ایجاد شکاف می شود. یک نظریه جایگزین در مورد منشأ عنکبوتیه ها این است که آن ها پیش ساز تشکیل تاج هستند.
بسیاری از آنچه در مورد عنکبوتیه ها تاکنون شناخته شده، نتیجهٔ بررسی های انجام شده توسط تحلیل گران C. B. Dawson و L. S. Crumpler بوده است.