معنی جامع الاسرار و منبع الانوار

دانشنامه آزاد فارسی

جامِعُ الْأَسْرارِ و مَنْبَعُ الْأنْوار
(یا: مجمع الاسرار و منبع الانوار) نوشتۀ سید حیدر آملی، در عرفان. این رساله یک دورۀ کامل از عرفان نظری، بر مبنای آراء و اعتقادات شیعه است. متن کتاب از یک مقدمه، سه اصل و یک خاتمه تشکیل شده و در ذیل هر اصل، چهار فصل با عنوانِ قاعده آمده است. دعوت به کتمان اسراری که در این کتاب بیان شده، توحید و اقسام آن، استشهاد به حقیقت توحید، توابع و لواحق مبحث توحید و وصیت مؤلّف، مباحثی است که در پنج بخش اصلیِ کتاب مطرح شده است. گذشته از اشارات بسیار مغتنمی که آملی در جای جای این کتاب به زندگی و آثار خود دارد، تحلیل آراء عارفان سنّی مشرب، همچون قیصری، بر اهمیّت این کتاب افزوده است. نثر جامع الاسرار روشن و استوار است. ترجمه ای به فارسی نیز از آن به دست داده اند. متن (۱۳۴۷) و ترجمه، هر دو به چاپ رسیده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جامع الأسرار و منبع الأنوار (کتاب). جامع الاسرار و منبع الانوار، کتابی در عرفان به زبان عربی، تألیف سید رکن الدین حیدربن علی بن حیدر حسینی آملی ، عارف و مفسر شیعی قرن هشتم است.
این اثر را جامع الانوار، مجمع الاسرار و منبع الانوار، نیز نامیده اند.
[ویکی فقه] جامع الاسرار و منبع الانوار (کتاب). جامع الاسرار و منبع الانوار، کتابی در عرفان به زبان عربی، تألیف سید رکن الدین حیدربن علی بن حیدر حسینی آملی ، عارف و مفسر شیعی قرن هشتم است.
این اثر را جامع الانوار، مجمع الاسرار و منبع الانوار، نیز نامیده اند.
زمان تالیف کتاب
سیدحیدر آملی در دوران کهولت و در نجف تألیف آن را تمام کرد بنابراین، به نظر می رسد که احتمال نگارش آن در ۷۵۲، در ۳۲ سالگیِ مؤلف، اشتباه باشد.سید حیدر جامع الاسرار را پس از رسائلی همچون منتخب التأویل ، الارکان، الامانة ، و التنزیه نگاشته است.
انگیزه تالیف کتاب
مؤلف در مقدمه جامع الاسرار انگیزه تألیف کتاب را درخواست جماعتی از برادران صالح و سالک ذکر کرده است مبنی بر این که وی کتاب جامعی مشتمل بر اسرار انبیا و اولیا و به ویژه اسرار توحید و اقسام و توابع و لوازم آن بنویسد و از حقایق، دقایق، نکته ها و رموز توحید پرده بردارد و بر اساس قاعده موحدان و محققانِ اهل اللّه و صوفیان و موافق با اصول و قواعد مذهب شیعه دوازده امامی ، اصول و فروع و شعب و شبهات و شکوک و مغالطه های آن اسرار را بررسی کند، به نحوی که تنازع صوفیه و شیعه از میان برخیزد و در رفع اختلاف آنان، به کتاب دیگری احتیاج نباشد. جامع الاسرار و منبع الانوار مهمترین اثر سید حیدر است. تالیف آن در ۷۶۸ ه.ق/۱۳۶۷ م به پایان رسیده است. مؤلف در این کتاب کوشیده است تا یکسانی مشرب تصوف و مذهب شیعی امامی را با یکدیگر ثابت کند، چنانکه خود گوید:«این کتاب مبتنی است بر سخنان محققین از اهل الله که صوفیه نامیده می شوند و موافق است با مذهب شیعه امامیه و مطابق است با اصول و قواعد هر یک از این دو» نیز:«از آغاز جوانی بلکه از دوران کودکی تا کنون که ایام پیری است،در تحصیل معارف حقه اجداد طاهرین خود،که همانا امامان معصومند کوشا بوده ام، هم به حسب ظاهر که شریعت خاصه امامیه از فرق اسلامی است و هم به حسب باطن که حقیقت ویژه طایفه صوفیه از ارباب توحید است و همواره در صدد پیوند میان آنها و مطابقت یکی با دیگری بوده ام و در این کار جز این که مذهب آباء و اجداد طاهرین خود را از حیث ظاهر و باطن مساعدت کنم، نیت دیگری نداشته ام. اکثر صوفیه از روی نادانی تصور می کنند که ائمه معصومین از فضیلت عرفان عاری بوده اند و شیعه نیز می پندارند که فضایل ائمه منحصر بوده است به همین علومی که میان آنها متداول است.»
ویژگی های کتاب
...
[ویکی شیعه] جامع الاسرار و منبع الانوار (کتاب). جامِعُ الْاَسْرار وَ مَنْبَعُ الْاَنْوار، کتابی در عرفان به عربی، تألیف سید رکن الدین حیدربن علی بن حیدر حسینی آملی، عارف و مفسر شیعی قرن هشتم. این اثر را جامع الانوار، مجمع الاسرار و منبع الانوار، نیز نامیده اند و به زبان فارسی هم ترجمه شده است.
سیدحیدرِ آملی در دوران کهولت و در نجف تألیف آن را تمام کرد؛ بنابراین، به نظر می رسد که احتمال نگارش آن در ۷۵۲ق، در ۳۲ سالگی مؤلف، اشتباه باشد. سید حیدر جامع الاسرار را پس از رسائلی همچون منتخب التأویل، الارکان، الامانة، و التنزیه نگاشته است.
مؤلف در مقدمة جامع الاسرار انگیزة تألیف کتاب را درخواست جماعتی از برادران صالح و سالک ذکر کرده است مبنی بر اینکه وی کتاب جامعی مشتمل بر اسرار انبیا و اولیا و به ویژه اسرار توحید و اقسام و توابع و لوازم آن بنویسد و از حقایق، دقایق، نکته ها و رموز توحید پرده بردارد و بر اساس قاعدة موحدان و محققانِ اهل اللّه و صوفیان و موافق با اصول و قواعد مذهب شیعۀ دوازده امامی، اصول و فروع و شعب و شبهات و شکوک و مغالطه های آن اسرار را بررسی کند، به نحوی که تنازع صوفیه و شیعه از میان برخیزد و در رفع اختلاف آنان، به کتاب دیگری احتیاج نباشد.