دانشنامه اسلامی
آنچه از زندگی توبَةِ بْنِ حُمَیِّرِ بْنِ حَزْمِ (یا سُفْیانِ) خَفاجی، ابوحَرب، می دانیم، از همان گونه داستان هایی است که دربارۀ شاعران عصر جاهلی نقل کرده اند: اندکی واقعیت، یا اندکی روایت پذیرفتنی منطقی آمیخته با انبوهی افسانه. زندگی نامۀ وی از سدۀ ۳ق/۹م در کتاب های ادبی عرب مانند آثار ابن قتیبه، ابوالفرج اصفهانی و ابوعلی قالی گرد آمده است. نیز اخبار و سروده های پراکندۀ منسوب به او را می توان در بسیاری از کتاب های نحوی، تاریخی، تبار شناسی و فرهنگ نامه ها یافت.
نسب شناسی
توبه را از بنی عُقَیل، از تیرۀ عامر بن صَعصَعه گفته اند.
ابن عبدربه، احمد، العقد الفرید، ج۳، ص۳۰۶، به کوشش عبدالمجید ترحینی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
توبه شهرت خود را بیش تر مدیون بانوی هم قبیله ای، لیلی اخیلیه (د ح۸۵ ق/۷۰۴م) و عشق شورانگیز آن دو به یکدیگر است. به همین سبب به جز ماجرای عاشقانه، آگاهی چندانی دربارۀ خود او به دست ما نرسیده است. تنها می دانیم که او از طریق غارت قبایل همسایه، چون بنی حارث و هَمْدان روزگار می گذرانید.
ابن قتیبه، عبدالله، الشعر و الشعراء، ج۱، ص۴۳۷، به کوشش احمد محمدشاکر، قاهره، دارالمعارف.
...
