دانشنامه اسلامی
محمد بن احمد خواجگی شیرازی از اندیشمندان مسلمان قرن دهم هجری از جمله عالمانی است که ایران را به قصد هند ترک گفته و در این سرزمین پهناور که به دار المؤمنین اشتهار داشت، سکنی گزیده و به نشر معارف حقّه اسلامی پرداختند. او که تا اوایل قرن ۱۱ در قید حیات بوده است، در ابتدا مذهب شافعی داشت امّا دیری نپایید که به مذهب شیعه گروید.
[ویکی نور] النظامیه فی مذهب الامامیه (متن کلامی فارسی قرن دهم ه ق). النظامیة فی مذهب الإمامیّة، تألیف محمد بن احمد خواجگی شیرازی، از کتب اعتقادی شیعه در قرن دهم می باشد که با اسلوب و نظم خاصی به رشتۀ تحریر درآمده است. این اثر از معدود آثار کلامی بین قرون 12-11 می باشد که به زبان فارسی تألیف شده است. مؤلف در این باره می گوید: «امر عالی شرف صدور یافت که فقیر به زبان فارسی رساله ای مشتمل بر اصول خمسه مبین به براهین قاطعه و حجج ساطعه به طرزی جدید و نمطی سدید منطوی بر ذکر دیگر مذاهب متکلمین و صوفیه و حکماء بنویسم»....
مؤلف انگیزۀ خود را از تألیف این رساله اثبات اصول خمسه (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد) به براهین عقلی ذکر می کند. او در این رابطه می گوید: «مخفی نیست که به اتفاق عقلاء و اجماع انبیاء(ص) بر جمیع مکلفین معرفت مبدأ و معاد و ما یتعلق بهما فرض عین و عین فرض است و در مذهب اکثر علمای امامیه اثنا عشریه معرفت اصول خمسه... به برهان و دلیل واجب است بر هر یک از مکلفین و اهل ایمان و تمامی عبادات و معاملات و مناکحات مکلفین بی معرفت این اصول خمسه بی دلیل صحیح نیست، بناء علی ذلک هر کس از فحول علماء و اجلۀ فضلاء به زبان فارسی و عربی در بیان این اصول رسائل و فصول نوشته اند»....مؤلف چون این کتاب را به دستور نظامشاه نوشته است، از این رو آن را النظامیة فی مذهب الامامیة نامیده است.
این کتاب را مؤلف در یک مقدمه، پنج باب و یک خاتمه نوشته است. مقدمۀ کتاب، بحث می کند از راه ها و مراتب شناخت حق تعالی و اسماء و صفات او.
باب اول در توحید است: در این باب مؤلف چندین بحث مقدماتی حول بداهت مفهوم وجود، انحصار موجود در واجب و ممکن، بدیهی بودن وجود ممکنات و نظری بودن وجود حق تعالی و براهین اثبات واجب الوجود بیان نموده، سپس در دو فصل بحث می کند از صفات سلبیه و صفات ثبوتیۀ حضرت حق.
باب دوم در عدل است: مؤلف در این باب بحث می کند از افعال، حسن و قبح افعال، مناط احکام خمسه، اجر و ثواب، افعال عباد، تکلیف ما لا یطاق، لطف، آجال و ارزاق.
[ویکی نور] النظامیه فی مذهب الامامیه (متن کلامی فارسی قرن دهم ه.ق.). «النظامیة فی مذهب الإمامیّة»، تالیف محمد بن احمد خواجگی شیرازی، از کتب اعتقادی شیعه در قرن دهم می باشد که با اسلوب و نظم خاصی به رشتۀ تحریر درآمده است. این اثر از معدود آثار کلامی بین قرون 12-11 می باشد که به زبان فارسی تالیف شده است. مولف در این باره می گوید: «امر عالی شرف صدور یافت که فقیر به زبان فارسی رساله ای مشتمل بر اصول خمسه مبین به براهین قاطعه و حجج ساطعه به طرزی جدید و نمطی سدید منطوی بر ذکر دیگر مذاهب متکلمین و صوفیه و حکماء بنویسم».
مولف انگیزۀ خود را از تالیف این رساله اثبات اصول خمسه (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد) به براهین عقلی ذکر می کند. او در این رابطه می گوید: «مخفی نیست که به اتفاق عقلاء و اجماع انبیاء(ص) بر جمیع مکلفین معرفت مبدأ و معاد و ما یتعلق بهما فرض عین و عین فرض است و در مذهب اکثر علمای امامیه اثنا عشریه معرفت اصول خمسه... به برهان و دلیل واجب است بر هر یک از مکلفین و اهل ایمان و تمامی عبادات و معاملات و مناکحات مکلفین بی معرفت این اصول خمسه بی دلیل صحیح نیست، بناء علی ذلک هر کس از فحول علماء و اجلۀ فضلاء به زبان فارسی و عربی در بیان این اصول رسائل و فصول نوشته اند». مولف چون این کتاب را به دستور نظامشاه نوشته است، از این رو آن را النظامیة فی مذهب الامامیة نامیده است.
این کتاب را مولف در یک مقدمه، پنج باب و یک خاتمه نوشته است. مقدمۀ کتاب، بحث می کند از راه ها و مراتب شناخت حق تعالی و اسماء و صفات او.
باب اول در توحید است: در این باب مولف چندین بحث مقدماتی حول بداهت مفهوم وجود، انحصار موجود در واجب و ممکن، بدیهی بودن وجود ممکنات و نظری بودن وجود حق تعالی و براهین اثبات واجب الوجود بیان نموده، سپس در دو فصل بحث می کند از صفات سلبیه و صفات ثبوتیۀ حضرت حق.
باب دوم در عدل است: مولف در این باب بحث می کند از افعال، حسن و قبح افعال، مناط احکام خمسه، اجر و ثواب، افعال عباد، تکلیف ما لا یطاق، لطف، آجال و ارزاق.
[ویکی شیعه] النظامیه فی مذهب الامامیه (کتاب). ألنّظامیّة فی مَذهَبِ الامامیّة کتابی به زبان فارسی در علم کلام نوشته محمد بن احمد خواجگی شیرازی از عالمان قرن ۱۰ق. این کتاب یک دوره مباحث کلامی به همراه آرای حکما و عرفاست که به درخواست ابونصر برهان نظامشاه به تحریر درآمده است. مؤلف مانند دیگر کتب رایج کلام به اصول دین پرداخته و در خاتمه هم رساله ای مختصر آورده است. وی منابع کلامی شیعه و اهل سنت را دیده و مباحث عرفان و فلسفه را هم آورده است. شیرازی در ارائه آرای کلامی به شدت متأثر از اندیشه های کلامی علامه حلی است.
محمد بن احمد خواجگی شیرازی از اندیشمندان مسلمان قرن دهم هجری از جمله عالمانی است که ایران را به قصد هند ترک گفته و در این سرزمین پهناور که به دار المؤمنین اشتهار داشت، سکنی گزیده و به نشر معارف حقّه اسلامی پرداختند. او که تا اوایل قرن ۱۱ در قید حیات بوده است، در ابتدا مذهب شافعی داشت امّا دیری نپایید که به مذهب شیعه گروید.
اندیشمندان مسلمان در گذشته و حال، رساله ها و کتاب های متعدّدی پیرامون اثبات اصول عقاید دینی نگاشته اند تا بدین طریق، دیگران نیز از طریق برهان و ادلّه یقینی به معرفت اصول پنجگانه دینی دست یابند. مصنّف نیز با این انگیزه، به شرح کتابها و رساله های مختصر و مبسوط کلامی پرداخته، امّا این بار به فرمان ابونصر، سلطان برهان نظامشاه، حاکم ایالت گلکنده، دست به تألیفی مستقلّ، با اسلوبی جدید زده و از این رو آن را «النظامیه فی مذهب الامامیه» نامیده است.
