دانشنامه اسلامی
استقبال از حاجی در ایران استقبال از حاجی پیشینه ای به درازای حج گزاری دارد. در دوران گذشته، سختی راه و طولانی بودن سفر حج، بر اشتیاق مردم برای دوباره دیدن حاجی می افزود. در میان مسلمانان بسیاری از آیین های استقبال مشترک هستند؛ اما به فراخور فرهنگ و آداب ملل مختلف، تفاوت هایی نیز دارند. آداب استقبال از حاجی یکی از آداب پیشواز، بیرون رفتن از شهر یا روستا است. استقبال کنندگان در فاصله چند صد متری تا چند کیلومتری محل سکونت حاجی، به تناسب شأن و جایگاه اجتماعی او، رسیدنش را انتظار می کشند. ضرب المثل فارسی «مشک خالی پرهیز آب؟» از رسمی کهن در استقبال از حاجیان حکایت دارد. در این مراسم، اقوام و آشنایانی که می خواهند به حاجی ارادت ورزند، هنگام ورود او با مشک های آب که تا مکان استقبال حاجی حمل کرده اند، فریاد می زنند: «پرهیز آب». یعنی: مراقب باشید که با آب خیس نشوید. شمار حاملان مشک ها و مسافتی که پیش پای حاجی آب پاشی می شود، بیانگر میزان احترام و تکریم او است. در مناطق گوناگون ایران، اقوام و آشنایان نزدیک در ایستگاه های پرواز به استقبال حاجی رفته، گاه مسافت های طولانی را برای رسیدن به فرودگاه می پیمایند. در برخی مناطق، چند روز پیش از بازگشت حاجی، شماری از نزدیکان او به تهران آمده، پس از دیدار با حاجی، یکی از جوانان همراه نشانه ای همچون عرقچین یا عمامه او، زودتر به شهر بازمی گردد و خبر بازگشت و سلامت وی را به خانواده او می دهد و پاداش می گیرد.
چاووش خوانی از دیگر آداب استقبال از حاجیان و زائران چاووش خوانی است. چاووش خوانان نقشی ویژه و خاطره انگیز دارند. آن ها اشعاری در تهییج مردم به سفرهای زیارتی و فراهم کردن اسباب و لوازم سفر می خوانند. از این سروده ها می توان نوع وسایل سفر حاجیان را دریافت. آنان در پیشواز حاجیان، از جانب زائران، اشعاری برای استقبال کنندگان می خوانند که از بازگشت ایشان به وطن و نیابتشان از مردم در زیارت، حکایت دارد. از جمله می توان به این نمونه ها اشاره کرد: آمدند از راه حج و رویشان دارد شرف از طواف کعبه و پیغمبر و شاه نجف ٭٭٭ حاجیان از حرم امن خدا آمده اند شادمان در وطن از سعی و صفا آمده اند شکر بسیار خدا را که به ایران عزیز حاجیان از حرم امن خدا آمده اند ٭٭٭ معمولاً در میان هر دوبیتی که خوانده می شود، همراهان اشعاری از این گونه می خوانند و با صدای بلند صلوات می فرستند: نشود ناطقه ای لال به هنگام ممات آن زبانی که فرستد به محمد صلوات ٭٭٭ نشود خسته و درمانده و هم بی حرکات آن زبانی که فرستد به محمد صلوات ٭٭٭ عطرافشانی با عود و عنبر و اسپند، آب پاشی کوچه ها، قرائت قرآن، نصب پارچه نوشته هایی با مضمون آرزوی قبولی حج و خوشامدگویی از جانب اعضای خانواده و دوستان و آشنایان، از آدابی هستند که کم و بیش در همه جا انجام می شود. در بعضی از شهرها نخل ها یا کوچه ها را با شاخ و برگ درختان تزیین می کنند یا داربست های چوبی در کوچه و خیابان نصب می نمایند که طاق نصرت خوانده می شوند و معمولاً با قالی و گل و آیینه و قرآن زینت می یابند. قربانی کردن گوسفند و گاو و شتر به شکرانه بازگشت حاجی و هم هنگام با پیشواز او در مناطق گوناگون ایران رواج دارد. در مناطقی از آذربایجان، به نشانه شادمانی، گوسفندان آماده ذبح را با حنا تزیین می کنند.
