دانشنامه اسلامی
استقبال از ریشه «ق ـ ب ـ ل» به معنای روی آوردن، روبه رو شدن، پیشداشت برای خوشامدگویی به مهمان یا مسافر تا مسافتی در مسیر آمدن او، پیش رفتن، پیشواز رفتن و متضاد بدرقه است. در پیشواز این مفهوم نهفته که استقبال شونده به محل سکونت و وطن خود نرسیده و در خانه خود اقامت نکرده است.
استقبال در سیره پیامبر
استقبال از مسافران در میان مردم گوناگون، عرفی رایج بوده و از آداب اسلامی و سیره رسول خدا (صلی الله علیه واله) است. در گزارشی، به استقبال پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله) از جعفر طیار، هنگام بازگشت او از حبشه، اشاره شده است. بر پایه گزارشی دیگر، پیامبر همراه مهاجران و انصار در بازگشت مجاهدان از سریه ها، به استقبال آنان می رفتند. مردم مدینه نیز از پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله) و سپاهیان اسلام هنگام بازگشت از برخی غزوه ها، در ورودی شهر استقبال می کردند. تنگه های ورودی مدینه که «ثنیة الوداع» خوانده می شد، مکان استقبال و بدرقه مسافران و مجاهدان در آغاز اسلام بود. استقبال از مسافر، در زمره ضروریات عرفی است. به فتوای شماری از مراجع، بیرون رفتن از مسجد در حال اعتکاف برای استقبال از مسافر جایز است. مسلمانان به این کار به منزله یکی از سنن و آداب اسلامی اهتمام داشته اند. در هجرت نبوی، مردم یثرب برای استقبال از پیامبر چندین روز به قبا در بیرون شهر رفتند تا آن گاه که به دیدار ایشان توفیق یافتند. گزارش هایی نیز از سیره مردم در استقبال از اهل بیت: در دست است؛ مانند استقبال از امام علی علیه السّلام .
تأکید بر استقبال در روایات
پیشواز حج گزاران هم مشمول ادله عام رجحان استقبال از مسافران است و هم به صورت ویژه تایید شده است. در روایتی پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله) سفارش کرده است: پیش از ورود حاجی به خانه اش او را دیدار کرده، بر او سلام و با او مصافحه نمایید و از وی بخواهید تا برای شما آمرزش جوید؛ زیرا او خود آمرزیده است. امام سجاد علیه السّلام مردم را به شتافتن برای سلام دادن به حج گزاران و مصافحه و تکریم آنان دعوت می کرد تا در پاداش حاجیان سهیم گردند. در روایت هایی گرامی داشتن حاجیان و عمره گزاران، لازم شمرده شده است. بر پایه حدیثی از امام صادق علیه السّلام ثواب معانقه با حج گزاری که هنوز غبار سفر بر چهره دارد، همانند پاداش استلام حجرالاسود است. بر پایه روایتی، جبرئیل و گروهی از فرشتگان پس از اتمام حج آدم علیه السّلام در سرزمین ابطح یا ردم از او استقبال کردند و حج گزاردنش را به او تبریک گفتند. در روایت هایی، حاجیان و عمره گزاران در زمره مهمانان خدا دانسته شده اند. امام صادق علیه السّلام در دیدار گروهی از حاجیان، حج گزاری خانه خدا، زیارت قبر پیامبر (صلی الله علیه واله) و تشیع را به آنان تهنیت گفت. بر پایه روایتی، پس از بازگشت امام سجاد علیه السّلام از حج، شبلی که از متصوفه به شمار می رفت و خود در موسم حج شرکت کرده بود، به استقبال ایشان رفت. امام با بیان حکمت ها و اسرار باطنی حج، به نقد حج ظاهری او پرداخت.
اهداف استقبال از حج گزار
...
