شب خسب

لغت نامه دهخدا

شب خسب. [ ش َ خ ُ ] ( نف مرکب ) خسبنده به شب. که شب هنگام به خواب رود. که در شب بخوابد.
شب خسب. [ ش َ خ ُ ] ( اِ مرکب ) تیره ای است از درخت گل ابریشم که در جنگلهای کرانه دریای مازندران در جلگه و میان بند فراوان است. آن را در گیلان شب خسب گویند و نامهای دیگرش هزاربرگ ، هزاولک ، شاقوز، لولی ، وولی ، ویلی ولی ، کشکر و شوخس است. این درخت در هر خاکی میروید ولی خاکهای خنک و بارخیز را بهتر می پسندد. از بادهای سخت گزند می بیند. رویش آن تند است ولی هیچگاه چندان بزرگ نمی شود و در جنگل به ده متر بلندی و 50 سانتیمتر قطر میرسد. روشنایی پسند است. خوب جست میدهد و ریشه های آن ژرف می باشد. چون درخت گل ابریشم ( شب خسب ) سخت است ، تیر ساختمان و تلفون از آن می سازند. هیزم و زغال آن نیز خیلی خوب است. آن را به روش شاخه زاد برداشت میکنند. و از درختان زینتی محسوب میگردد. ( جنگل شناسی ساعی ج 1 ص 223 ).

فرهنگ عمید

= شب خواب

فرهنگ فارسی

تیره ایست از درخت گل ابریشم که در جنگلهای کرانه دریای مازندران در جلگه و میان بند فراوان است آنرا در گیلان شب خسب گویند و نامهای دیگرش هزار برگ هزاولک شاقوز ولولی وولی یاویلی ولی کشکر شوخس است .

دانشنامه عمومی

شَب خُسب ( نام علمی: Albizia julibrissin ) درختی است که به طور خودرو در محلهای آفتابی کنار تپه ها و رودخانه ها می روید. این درخت بیشتر در شمال کشور می روید و در استان گیلان به نام «شَبخوس» و در استان مازندران با نام محلی «ووَلی» شناخته می شود. گونه ای دیگر از این خانواده با نام علمی ( Albizzia lebbeck ) در جنوب ایران می روید و درخت گل ابریشم نام دارد.
شب خُسب درختی است از تیره باقالائیان ( fabacae leguminosae ) واز جنس شب خسب albizia. نام کامل گونه albizia julibrissin، برگرفته از نام گیاه شناس ایتالیایی قرن هجدهم میلادی است. او این گیاه را از قسطنطنیه به اروپا برد. Albizia نام این گیاه شناس و julibrssin تلفظ محلی گل ابریشم در قسطنطنیه آن روزگار ( قرن هجدهم میلادی ) است. در این تلفظ گل به jul و ابریشم به ibrissin تبدیل شده است.
شب خسب درختی پهن برگ از تیره نخودیان است. نام ژاپنی آن نمونوکی نیز به معنی خوابنده است ولی در زبان انگلیسی به آن درخت ابریشم گفته می شود.
بلندی شب خسب معمولاً بین ۵ تا ۱۲ متر است. در جنگلهای شمال ایران، بلندی آن گاه به بیش از ۲۰ متر می رسد. تاج درخت گسترده و باز است.
برگهای شب خُسب شانه ای و مرکب هستند و درازای هر برگ بین ۲۰ تا ۴۵ سانتی متر و عرض آن بین ۱۲ تا ۲۵ سانتی متر تغییر می کند. هر برگ ۶ تا ۱۲جفت شانه و هر شانه ۲۰ تا ۳۰ جفت برگچه دارد. برگچه ها هر شب دوبه دو بسته می شوند. به همین سبب در شمال ایران، این درخت را شب خُسب ( یعنی شب خواب ) می نامند.
اوج زمان گل دهی ابریشم معمولاً از نیمه بهار تا پایان تابستان است. گلها به صورت خوشه ای و در انتهای شاخه می شکفد. هر گل دم گُلی بلند و پرچمهای فراوان دارد. درخت ابریشم را می توان با کاشت بذر آن در فصل پاییز زیاد کرد.
خاستگاه اصلی درخت ابریشم، از ایران تا چین و کره گسترده است.
شب خسب رشد سریعی دارد و در برابر خشکی، کم آبی و گرمای زیاد مقاوم است. با این وجود خشکی بیش از حد باعث کند شدن و توقف رشد گیاه می شود. در طول تابستان برای کمک به رشد گیاه و گل دهی، باید گیاه را به مقدار زیاد، اما دیر به دیر آبیاری کرد.
از پوست ساقه های جوان و بذرهای آن برای خوراک دام استفاده می کنند. چوب ابریشم محکم و در برابر رطوبت مقاوم است. ازاین رو در گذشته، از چوب آن برای ساختن خانه های چوبی روستایی استفاده می کردند. این درخت به دلیل تاج چتری و گلهای زیبا در طراحی فضاهای سبز مورد توجه است.

دانشنامه آزاد فارسی

شب خسب (mimosa)
گروهی از درختان، درختچه یا علف های بنشنی، متعلق به زیرتیرۀ شب خُسب. این گیاهان در نواحی حاره و نیمه حاره ای رشد می کنند و همگی دارای برگ های مرکب و معمولاً دوشانه ای، گل های کوچک، پرزدار، طلایی، و کروی شکل اند. میوه یک نیام دراز یک خانه است. برخی گونه های خاص، مانند گیاه حساس برزیلی، هنگام تماس برای لحظه ای خود را جمع می کنند.