دانشنامه اسلامی
وی در کتاب خود الفهرست به تفصیل درباره نسب، زادگاه ، تحصیلات، گرایش های فکری ، ورود به طریقه صوفیانه، طی مدارج سلوک ، زندگی خانوادگی ، سفرها و رویدادهای دیگر دوران حیات خویش سخن گفته و آثار خود را نیز به ترتیب تاریخی و در ضمن بیان سرگذشت خویش بر شمرده است. وی در قریه الخمیس، واقع در ناحیه منسوب به قبیله انجرا، در سواحل جنوبی مدیترانه میان طنجه و تطوان زاده شد.
← نسب وی
ولی چندی بعد به تطوان بازگشت و به تعلیم و تدریس مشغول شد و در این سفر (۱۲۰۸ق/۱۷۹۴م) با عارف مشهور سیدی محمد بوزیدی (د ۱۲۲۹ق/۱۸۱۴م) آشنا و به طریقه درقاوی وارد شد. وی قبلاً در مجالس درس محمد جنوی به عرفان گرایش یافته و حکم ابن عطاءالله و اصول الطریقة شیخ زرّوق را خوانده بود، ولی ورود به طریقه درقاوی تحولی اساسی در فکر و روح او پدید آورد، از علوم ظاهر به علم باطن روی آورد، از علایق دنیوی دست شست و در ری صوفیه به سیاحت در نواحی مختلف و ارشاد طالبان و تأسیس زاویه هایی برای اجتماع صوفیه و سیر و سلوک روحانی پرداخت.
← چگونگی تغییر و تحول
این واقعه که ابن عجیبه از آن به عنوان « امتحان » یاد می کند، به هیچ روی او را ازراه و روشی که در پیش گرفته بود، بازنداشت و وی همچنان به دعوت مردم به سوی خدا ، تأسیس و تشکیل زاویه و خانقاه در نقاط مختلف آن ناحیه و تألیف و تصنیف آثار علمی و عرفانی مشغول بود تا سرانجام در غماره به طاعون مبتلا شد و درگذشت.مقبره او در نزدیکی طنجه، بر بلندی هایی که بر قریه زمیج و نیز بر دریا و صخره های جبل الطارق مشرف است، واقع شده و هر سال در اواخر تابستان درویشان درقاوی در آنجا گرد می آیند و با مراسم خاصی یاد او را گرامی می دارند.
سلسله درقاوی
...
[ویکی اهل البیت] ابوالعباس احمد بن محمد بن مهدی بن عجیبة حسنی (1160-1224ق)، مفسر و دانشمند مراکشی قرن سیزدهم هجری است. وی علوم فقهی و ادبی را نزد اساتیدی همچون محمد السوسی ، احمد الرشا فرا گرفت.
ابوالعباس احمد بن محمد بن مهدی بن عجیبة حسنی در قریة الخمیس ، واقع در ناحیة منسوب به قبیلة انجرا، در سواحل جنوبی مدیترانه میان طنجه و تطوان در سال 1160 یا 1161 قمری متولد شد.
خانوادة او از شرفای (سادات ِ) محل تولدش بوده اند. در اصل از طریق حسن مثنی و حسن بن علی علیه السلام به علی بن ابی طالب علیه السلام می رسد.
وی تحصیلات مقدماتی و قرائت قرآن را در زادگاه خود فراگرفت و یک چند در قصر الکبیر نزد فقیه محمد السوسی و سپس در تطوان نزد استادانی چون احمد الرشا، عبدالکریم بن قرّیش و محمد ورزازی به تحصیل فقه و کلام و تفسیر و علوم ادبی پرداخت . هنگامی که شیخ محمد جنوی به تطوان آمد، وی ملازم مجلس درس او شد و فقه و حدیث و سپس مباحثی در عرفان را از او فراگرفت .
پس از وفات محمد جنوی ، ابن عجیبه عازم فاس شد و در آنجا به مجلس درس سیدی محمد التاودی ابن سوده پیوست و از او اجازة تدریس و نقل حدیث گرفت . ولی چندی بعد به تطوان بازگشت و به تعلیم و تدریس مشغول شد و در این سفر با عارف مشهور سیدی محمد بوزیدی آشنا و به طریقة درقاوی وارد شد.
وی قبلاً در مجالس درس محمد جنوی به عرفان گرایش یافته و حکم ابن عطاءالله و اصول الطریقة شیخ زرّوق را خوانده بود ولی ورود به طریقة درقاوی تحولی اساسی در فکر و روح او پدید آورد، از علوم ظاهر به علم باطن روی آورد، از علایق دنیوی دست شست و در ری ّ صوفیه به سیاحت در نواحی مختلف و ارشاد طالبان و تأسیس زاویه هایی برای اجتماع صوفیه و سیر و سلوک روحانی پرداخت .
صورتی که ابن عجیبه خود از تألیفات و نوشته های خویش در فهرست بدست می دهد، شامل 38 عنوان است که دیوان او یعنی قصاید و توشیحات و آثار منظوم او را نیز دربرمی گیرد و مترجم فهرسه به زبان فرانسه 4 عنوان دیگر از منابع موجود بدست آورده و در مقدمه ترجمه فهرسه نقل کرده است .
علاوه بر اینها در برخی از فهرست های نسخه های خطی ، آثار دیگری نیز به نام او ثبت کرده اند که ظاهراً غیر از عناوین مندرج در فهرسه است و باید یا بعد از تألیف آن کتاب نوشته شده باشند یا خود او در هنگام نگارش فهرسه نام آنها را در خاطر نداشته است . معروف ترین آثار او اینهاست
