معنی سیرافی حسن بن عبدالله

دانشنامه آزاد فارسی

سیرافی، حسن بن عبدالله (سیراف ۲۸۰ـ۳۶۸ق)
نحوی، فقیه و ریاضی دان ایرانی تبار عرب. در سیراف و عمان و معسکر به آموختن همۀ حیطه های دینی، از جمله موارد استفاده از ریاضی و نجوم در حقوق، همت گماشت. سپس، در بغداد اقامت کرد و همان جا فقه حَنَفی و نحو را نیز آموخت. آثارش تقریباً به تمامی در علم نحو و به پیروی از مکتب «بَصْری» سیبویه است؛ کتابی هم در تاریخ سنت تعلیم مدرسی دارد. مهم ترین تألیف سیرافی، شرحی بر الکتاب سیبویه، معتبرترین تفسیری است که تاکنون بر این کتاب نوشته شده است. وی استفاده از تأویل و روش ارسطویی را در نحو معاصر روا نمی دانست. ابوحَیّان توحیدی می گوید که سیرافی در جدل با ابوبشیر مَتّی بن یونس، مترجم مسیحی منطق ارسطو، احتجاجات وی را رد کرد و گفت هیچ منطق تامّی نیست که حقیقت مطلق را نمایان گرداند و فقط از طریق نحو خاص هر زبان می توان به نُطق (گفتار منطقی) رسید. سیرافی از شاگردان ابن درید بود. از دیگر آثارش: شرح قصیدۀ المقصورۀ ابن درید؛ الاقناع فی النحو؛ الوقف و الابتدا؛ صنعةالشعر و البلاغه؛ اخبارالنحاةالبصریین؛ جزیرةالعرب، در جغرافیا.

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی» که به اختصار «ابوسعید سیرافی» خوانده می شود، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام است. او اهل سیراف (از توابع استان بوشهر) بود.
پدرش زرتشتی بود و بهزاد نام داشت ولی بعد از مسلمان شدن، نام عبدالله بر خود نهاد. ابوسعید در سال 284ق و به قولی دیگر 290ق به دنیا آمد.
تحصیلات خود را تا سن 20 سالگی در سیراف گذراند و به عمان مهاجرت کرد و پس از اخذ اجتهاد، به وطن برگشت. سپس راهی بغداد شد و در آنجا منصب قضاوت را عهده دار بود. ابن ندیم با وی دوست بود و سید رضی پیش از ده سالگی از او نحو آموخت.
وی فردی پرهیزکار و عفیف بود و با اجرت استنساخ کتاب ها روزگار می گذراند و درآمد دیگری نمی پذیرفت. کرخی، فقیه بزرگ شیعی، او را تحلیل و تکریم می کرد و بر همه برتری می داد و مجلس فتوا برایش ترتیب داده بود. وی عالمی جامع بود و در نحو، فقه، لغت، شعر، عروض، قرائت، حدیث، کلام، حساب و هندسه چیره دست بود. ابوسعید علم نحو را از ابن سراج و لغت را از ابن درید آموخت تا این که خود از اکابر و اعاظم علمای زمان خویش شد. وی در فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام از اساتید بنام بود اما در نحو و لغت عرب، خاصه نحو بصریان، اشتهار بیشتری یافت. بر اثر شهرتی که داشت، مرجع امراء، علما و افاضل بود. از آن جمله، نوح سامانی نامه ای به او نوشت و چهار صد سؤال که غالب آن ها الفاظ لغوی بود، از وی پرسید و دیلمی وزیر نامه ای مشتمل بر سئوالاتی در باب قرآن بدو نوشت و مروان بن محمد ملک دیلم از آذربایجان یکصد و بیست سؤال در باب قرآن و حدیث نزد او فرستاد و همچنین عده ای دیگر و او همه را جواب داد.
سیرافی همان کسی است که با ابوبِشر متّی بن یونس القُنّائی مناظره ی بزرگی در رجحان نحو عربی بر منطق یونانی کرد و صورت این مناظره در کتاب «الامتاع و المؤانسة» آمده است.
برخی از کتاب های او عبارتند از: