باخَرْزی، یحیی بن احمد ( ـ بخارا ۷۳۶ق) صوفی ایرانی و از مشایخ طریقت کبرویه. در کرمان زاده شد. از دست پدر خرقۀ ارشاد گرفت و پس از یک دوره سفرهای دور و دراز به شهرهای مختلف، در ۷۱۲ق به بخارا رفت. ابن بطوطه در ۷۳۳/۷۳۴ق در فتح آباد بخارا با او دیدار کرده است. از آثارش: اورادالاحباب و فصوص الآداب در دو جلد (یک جلد: تهران ۱۳۴۵ش) وقفنامه به ضمیمۀ ترجمۀ روسی (تاشکند، ۱۹۶۵).
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] ابوالمفاخر یحیی بن احمد باخرزی، از مشایخ و عارفان کبرویه و نواده شیخ ابوالمعالی باخرزی است. ظاهراً وی در کرمان به دنیا آمد و نخستین استاد و مرشد او، پدرش شیخ احمد بود که از وی خرقه گرفت. وی پس از مرگ پدر، در 696ق، به سیر و سیاحت در ایران، شام و مصر پرداخت و از بسیاری از مشایخ صوفیه، محدثان و مفسران شهرها، چون شیخ فخر الدین مجندری (مجندرانی) در تبریز، شیخ کمال الدین عذری در قاهره و شیخ حسام الدین رومی در قدس، تلقین ذکر، خرقه و اجازه روایت یافت و کتاب های مهم صوفیه چون مصابیح، عوارف المعارف، فصوص الحکم و آثار ابن سبعین را نزد آنان خواند. وی سرانجام در 712ق به بخارا رفت و در خانقاه جدش ابوالمعالی سیف الدین، در محله فتح آباد، ساکن شد و به ارشاد و تعلیم پرداخت. وصف ابن بطوطه از خانقاه و ضیافت شیخ که او را بعد از 730ق در بخارا دیده و شبی را درخانقاهش بسربرده است، نشانگر منزلت و عظمت باخرزی و گستره نفوذ اوست. علاوه بر آن، وقف نامه ای را که ابوالمفاخر از اوقاف خویش ترتیب داده نیز گویای نفوذ خاندان باخرزی در آنجاست. روستاها، زمین ها و آبادی های بسیاری جزو موقوفات این «وقف نامه» است. او پس از خود، سرپرستی آن موقوفات را به حاجی عبد الله ابن محمد و اخی عبد الصمد بن حسن فتح آبادی واگذار کرد.
