دانشنامه اسلامی
یکی از بحث هایی که در باب معرِّف باید به آن توجه کرد، آن است که هر یک از اجزای تشکیل دهنده معرِّف (جنس، فصل، عرض خاص و عرض عام) باید شناسایی شود تا دقیقاً همان جزئی که در نظر است در جای خود قرار گیرد و چیز دیگری به جای آن قرار نگیرد، در غیر این صورت، خطای در حد و خطای در تعریف به وجود خواهد آمد. این بحث ها در بعضی از کتاب های منطقی با عنوان خطای در حد، خطای در جنس و… آورده شده است، ولی بوعلی سینا آنها را در منطق المشرقیین با عنوان امتحان در جنس، امتحان در فصل، امتحان در خاصه و… طرح کرده است.
توضیح اصطلاح
ابن سینا درباره شناسایی خاصه می گوید که خاصه مفرده، چیزی است که نمی تواند به تنهایی به عنوان تعریف چیزی قرار بگیرد، بلکه محمولی است که مساوی موضوع خودش است، ولی مقوم هم نیست. اکنون می توان از راه های ذیل خاصه را از غیر خاصه شناخت: ۱. خاصه هر یک از انواع، منحصر به همان نوع است و اگر در انواع دیگری هم یافت شود، خاصه نخواهد بود؛ مانند حساس نسبت به انسان که خاصه آن نمی تواند باشد، زیرا دیگر حیوانات هم حساس اند.۲. خاصه یک چیز نباید به صورت اغلب و اکثر باشد، بلکه باید همواره در آن چیز یافت شود.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است: ابن سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین.
...
