دانشنامه اسلامی
بنابراین مدفون در یکی از آن دو بقعه جناب محمد عزیزی بود که در تاریخ قدیم قم ماجرای قتل او نقل شده است و دیگری بنام اسماعیل که مربوط به قرن هفتم یعنی دو قرن و نیم پس از تألیف تاریخ مزبور بوده است می باشد که نام و نسب وی در هیچ یک از تألیفات ذکر نگردیده و همین باعث اشتباه بعضی از مؤلفین نسبت به سید سربخش اولی با سید سربخش دومی(اسماعیل) که در این گنبد مورد بحث به خاک سپرده شده منجر گردیده است.
بهرحال این دو گنبد یکی در قسمت جنوبی تکیه درخت پیر و مقابل آن واقع شده بود که بر اثر احداث خیابان آذر قبه اش در مسیر آن قرار گرفت و بکلی منهدم گردید و بقعه دیگری در محله موسوم بنام سید سربخش یعنی همین نقطه واقع است که شرح شهادت وی خواهد آمد.
همانطوری که بیان گردید در این شهر(قم) دو بقعه بنام سید سربخش معروف بود. که نام اولی آن در اکثر کتب تاریخی ذکر گردیده و درکتاب(انوار المشعشعین)(2) هم بنقل از تاریخ قم چنین است که:"مدفون در این بقعه ظاهرا از اولادهای حضرت امام صادق(ع) و از نسل جناب محمد دیباج که نسب شریفش از قرار زیر است می باشد؛"شاهزاده محمد بن عبدالله بن حسین بن علی بن محمد دیباج بن امام جعفر الصادق(ع)(3)" که در نهروان بقتل رسیده و جسد مطهرش را به قم نقل و بخاک سپردند، و مرحوم شیخ عباس قمی درکتاب منتهی الآمال(4)هم به این معنی تصریح نموده که سید سربخش همان امامزاده محمد عزیزی است که در نهروان بقتل رسیده و در قم بخاک سپرده شده است، و علامه مجلسی هم در کتاب بحارالانوار بطور کلی می نگارد که قبور بسیاری از احفاد محمد بن امام جعفرالصادق(ع) در قم می باشند(5).
بنابر عبارت فوق روشن می گردد که مدفون دراین بقعه مورد نظر جناب محمد عزیزی می باشد و از طرفی هم خلاف آن بدلائل زیر ثابت شده که چنین است؛
1ـ نام مدفون دراین گنبد جناب شاهزاده اسماعیل و از احفاد امام جعفرالصادق(ع) است زیرا این نام در روی لوح مزار و کتیبه کمربندی بقعه که باستانی و مربوط به شش قرن قبل می باشد ثبت گردیده است و اینگونه اسناد هم قابل تشکیک و تردید نیستند و هیچ نویسنده و مؤلفی هم حق ندارد که بدون داشتن اسناد معارض به طرد آنها بپردازد.
2ـ چون اکثر مؤلفین مدفون بودن محمد عزیزی معروف به سید سربخش را طبق نقل قول تاریخ قم قائل شده اند، لذا بدیهی است که از مدفون بودن جناب شاهزاده اسماعیل معروف به سید سربخش اطلاعی دردست نداشته و تتبعی هم ننموده که مرتکب این اشتباه شده اند، زیرا این شاهزاده در سنه 617 هـ .ق یعنی دو قرن و نیم بعد از تالیف کتاب تاریخ قم بشهادت رسیده و دلائلی کافی بر قتل و دفن وی در این مکان مشهود و مستند و مذکور خواهد افتاد.
3ـ اما علت این توهم از آنجاست که چون بقعه این دو شاهزاده در جوار هم و معروف به سربخش و هر دو هم بشهادت رسیده ان منجر گردید که پس از تخریب بقعه اولی یعنی بقعه شاهزاده محمد عزیزی، بقعه شاهزاده اسماعیل معروف به سید سربخش به اشتباه محمد عزیزی تلقی گردد وحال آنکه دلائل کافی مبنی بر منهدم شدن بقعه شاهزاده محمد عزیزی بر اثر توسعه خیابان آذر که ذکر خواهد شد موجود می باشد.
