دانشنامه اسلامی
ویژگی هایی چون فرزندی خلیفه اول، خواهری عایشه همسر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم، همسری زبیر بن عوام ، مادری عبدالله بن زبیر شخصیت مؤثر در رویدادهای گوناگون پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم در مدینه ، عراق و به ویژه مکه، برای وی نقشی بسزا در تحولات سیاسی پدید آورد. از لحاظ فرهنگی، روایتگر بودنش از رویدادهای گوناگون آغاز اسلام و پیوند نسبی وی با راویانی مهم چون عروة بن زبیر و عبدالله بن زبیر و نیز نزدیکی او با خواهرش عایشه و دیگر راویان خاندان زبیر، از نکات درخور توجه است. این جایگاه او، اعتبار برخی از فضیلت ها و برتری های وی را که گاه همین راویان گزارش کرده اند و سپس در کتاب های صحابه نگاری، نسب نگاری، حدیثی، رجالی و تاریخی ثبت شده اند، با تردید مواجه می سازد.
اسماء در دوره پیامبر
اسماء از نخستین صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و بیعت کنندگان و هفدهمین مسلمان به شمار آمده است که معمولا با لقب «ذات النطاقین» (صاحب دو کمربند) از او یاد می شود. به گزارشی، شهرت او به این لقب از آن رو است که در زمان پنهان شدن سه روزه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در غار ثور، او از نهان گاه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم آگاه بود و ابوجهل او را به سبب افشا نکردن آن، تنبیه کرد.
وظیفه رساندن غذا به پیامبر
او در این رخداد، وظیفه رساندن غذا به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و پدرش ابوبکر را بر عهده داشت و بدین منظور، کمربند خود را دو پاره کرد و با یک قسمت آن کمر خود و با قسمت دیگر غذای رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم را بست. برخی چنین نقشی را برای وی در نبرد بدر دانسته و شهرت یافتن او به این لقب را به نص پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم یا شهرت برشمرده اند. بعدها زبیریان از این لقب، در رویدادهای گوناگون سیاسی، به ویژه دوران حکومت فرزندش عبدالله و نیز در رویارویی با بنی هاشم بهره می گرفتند. در برابر، گاه امویان از این لقب به عنوان کاستی یاد می کردند.
ازدواج اسماء با زبیر بن عوام
...
