دانشنامه اسلامی
قرآن زبان را به عنوان یکی از نعمت هایی که به انسان داده شده است بر می شمارد: «أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَینَینِ، وَلِسانًا وَ شَفَتَینِ». (سوره بلد/8ـ9)
برخی از آیات قرآن که در آنها از در مورد سخن گفتن و آداب آن صحبت به میان آمده است به شرح زیر است:
در کتاب "آیین گفتگو در فرهنگ دین" آداب زیر برای سخن گفتن بیان شده است:
قال الصادق (ع): الکلام اظهار ما فی القلب من الصفاء و الکدر و العلم و الجهل، و قال أمیر المؤمنین (ع): المرء مخبوء تحت لسانه. فزن کلامک و أعرضه علی العقل و المعرفة: فان کان للَّه و فی اللَّه فتکلم به، و ان کان غیر ذلک فالسکوت خیر منه. و لیس علی الجوارح عبادة أخف مؤنة و أفضل منزلة و أعظم قدرا عند اللَّه من کلام فیه رضی اللَّه عز و جل و لوجهه و نشر آلاء اللَّه و نعماته علی عباده، ألا تری أن اللَّه لم یجعل فیما بینه و بین رسله معنی یکشف ما اسر الیهم من مکنونات علمه و مخزونات وحیه غیر الکلام، و کذلک بین الرسل و الامم، فثبت بهذا انه أفضل الوسائل و الطف العبادة.
حضرت صادق (ع) فرمود: کلام ظاهر ساختن آن چیزیست که در قلب باشد، از صفاء و کدورت و دانائی و نادانی. و امیر المؤمنین (ع) فرموده است:
هر مردی پوشیده شده است در زیر زبان خود. پس سخن خود را پیش از گفتن بیازمای و آن را با میزان خرد و دانش بسنج. پس اگر برای خدا و در راه خدای متعال است سخن بگوی، و اگر نه از سخن خودداری کرده و ساکت باش، و بدان که سکوت به خیر و فائده تو است. و در میان عبادات و طاعاتی که از اعضاء و جوارح انسان سر می زند، عبادتی که چون سخن گفتن از جهت مایه سبکتر و از لحاظ منزلت سنگینتر و از نظر ارزش نزد خداوند متعال بیشتر و بالاتر باشد، پیدا نمی شود، البته آن کلامی که در آن خشنودی و رضای پروردگار بوده و برای او گفته شود، و یا به عنوان ذکر رحمت و نشر نعمتهای او، و بیان صفات عظمت و جمال او باشد.
