دانشنامه اسلامی
وجوب اخلاص ، در اجرای همه اعمال حج و عمره: «واتموا الحج والعمرة لله...» و حج و عمره را برای خدا به اتمام برسانید!... . تمام هر چیز عبارت است از آن جزئی که وقتی با سایر اجزا ضمیمه می شود آن چیز همان چیز می شود، و آثاری که دارد و یا آن آثار را از آن چیز انتظار داریم نیز مترتب می گردد، و تمام کردن آن چیز این است که، بعد از آنکه همه اجزای آن را جمع کردیم آن جزء آخری را هم بیاوریم تا آثار برآن چیز مترتب شود، این معنای کلمه تمام و اتمام است. و اما کمال هر چیزی آن حال و یا وصفی و یا امری است که وقتی موجودی آن را داشته باشد، دارای اثری علاوه می شود غیر آن اثری که بعد از تمامیت دارا باشد، مثلا منضم شدن اجزای بدن انسانی به یکدیگر عبارت است از تمامیت انسان ، و اما عالم و یا شجاع و یا عفیف بودنش عبارت است از کمال انسان، از انسان تمام عیار و بی کمال آثاری بروز می کند، و از انسانی تمام و کامل آثاری دیگر ظهور می نماید.
قصد حج
«... ولله علی الناس حج البیت...» ...و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آنها که توانائی رفتن به سوی آن دارند ... . از این دستور تعبیر به یک بدهی و دین الهی شده است که بر ذمه عموم مردم می باشد زیرا فرموده است: برای خدا بر مردم است، واژه حج در اصل به معنی قصد است و به همین جهت به جاده و راه محجة (بر وزن مودة) گفته می شود، زیرا انسان را به مقصد می رساند، و به دلیل و برهان حجت می گویند، زیرا مقصود را در بحث روشن می سازد، و اما این که این مراسم مخصوص را حج نامیده اند برای این است که به هنگام حرکت برای شرکت در این مراسم قصد زیارت خانه خدا می کنند و به همین دلیل در آیه فوق اضافه به بیت (خانه کعبه ) شده است.به صورت کاملتر و خالی از هر گونه خرافه دوران جاهلی تشریع گردید، البته از نهج البلاغه ( خطبه قاصعه ) و بعضی از روایات بخوبی استفاده می شود که فریضه حج از زمان آدم علیه السّلام تشریع شده بود، ولی رسمیت یافتن آن بیشتر مربوط به زمان ابراهیم علیه السّلام است.
شرایط وجوب حج
حاصل می شود، تنها شرطی که در آیه برای وجوب حج ذکر شده مسأله استطاعت است که با تعبیر «من استطاع الیه سبیلا» (کسی که توانایی راه پیمایی به سوی خانه کعبه داشته باشد) بیان شده است، البته در روایات اسلامی و کتب فقهی، استطاعت، به معنی داشتن زاد و توشه، و مرکب، و توانایی جسمی، و باز بودن راه، و توانایی بر اداره زندگی به هنگام بازگشت از حج تفسیر شده است، ولی در حقیقت همه اینها در آیه فوق مندرج است، زیرا استطاعت در اصل به معنی توانایی است که شامل تمام این امور می شود.
تکلیف کفار به حج
...
