دانشنامه اسلامی
در واقع این اثر، فصل سوم کتاب «عقاید اسلامی در پرتو قرآن، حدیث و عقل» است که شامل درسهای چهلویک تا شصت از آن کتاب میشود و آیتالله استادی آن را خلاصه و منتشر نموده است.
این اثر بدون مقدمه، شامل چهارده درس است که درس اول همانند مقدمه به محتویات کتاب اختصاص یافته است و در آنجا اشاره شده که در این کتاب مسائلی چون لزوم بعثت پیامبران، راه شناسایی پیامبران، حقیقت وحی و شرایط جسمی و روحی پیامبران مورد بررسی قرار گرفته است.
برای آشنایی با محتوای این کتاب توجه به نکات زیر ضروری است:
الف)- بحث درباره پیامبران آسمانی در میان دانشمندان به دو شیوه انجام میگردد. گاهی بحث درباره مطلق پیامبران آسمانی است و نبوت شخص معینی مورد بحث قرار نمیگیرد؛ در این صورت نام این نوع بحث و گفتگو را «نبوت عامه» مینامند و احیاناً بحث پیرامون نبوت شخص خاصی انجام میگیرد و هدف بیان دلایل و اثبات نبوت شخص خاصی است. این شیوه از بحث را «نبوت خاصه» مینامند. در این اثر بحث درباره «نبوت عمومی» و رسالت عمومی پیامبران است.
ب)- در درس دوم به تکامل انسان از طریق قوانین آسمانی اشاره شده است. آیتالله سبحانی میگوید: هرچند انسان خود خواهان زندگی دستهجمعی است؛ لکن یک موجود مرزنشناس است و هر چیزی را برای خود و از آن خود میداند. بنابراین برای تعدیل و رهبری حس و غریزه او و بهمنظور پایان بخشیدن به خودکامگیهای او قوانینی لازم است. این قوانین باید توسط قانونگذار وضع شود. این قانونگذار باید از همه رموز و اسرار جسمی و روحی انسان، بهطور دقیق مطلع و آگاه باشد؛ بهگونهای که باید انسانشناس و جامعهشناس کامل باشد. علاوه بر آن باید او کوچکترین نفعی در تدوین و تنظیم قانون نداشته باشد تا حس سودجویی و غریزه حب ذات حجابی در برابر دیدگان عقل وی پدید نیاورد و نیز قانونگذار باید نهتنها به اصلاح ظاهر و برون و اعمال و افعال جامعه اکتفا نورزد، بلکه در اصلاح عقاید و افکار که سرچشمه هر نوع اصلاح است نیز کوشش کند. این شرایط فقط در یک موجود میتوان پیدا کرد و آن خداست و او نیز با فرستاد رسولان و آموزگاران، به این سه شرط جامه عمل میپوشاند.
