دانشنامه اسلامی
فردوس (۲ بار)
«فردوس» در اصل ـ به گفته بعضی ـ یک لغت رومی است، بعضی آن را عربی و بعضی اصل آن را فارسی می دانند و به معنای «باغ» است، یا باغ مخصوصی که تمام نعمت ها و مواهب الهی در آن جمع است و لذا، می توان آن را به عنوان «بهشت برین» (بهترین و برترین باغ های بهشت) نامید.
. . این لفظ بیشتر از دوبار در قرآن نیامده است. در مجمع از زجاج نقل کرده: فردوس باغی است شامل مزایا و محاسن تمام باغها. گروهی گفتهاند فردوس دره هائی است که انواع علفها در آن میروید. گفتهاند آن لغت رومی است منقول به عربی ما آن را در اشعار عرب نیافتیم جز در شعر حسان که گفته: فَاِنَّ ثَوابَ اللَّهِ کُلَ مُوَّحِدٍ جِنانٌ مِنَالْفِرْدَوْسِ فیها یُخَلِّدُ طبرسی خود فرموده: فردوس باغی است که در آن میوه، گل و سایر اسباب تمتع و لذت جمع است. در کشاف گفته: «اَلْفِرْدَوْسُ: هُوَ الْبُسْتانُ الْواسِعُ الْجامِعُ لِاَصْنافِ الثَّمَرِ» در قاموس آن را باغی که جامع میوههای تمام باغات است گفته و نیز درهها...که زجاج نقل کرده. قول اقرب نیز قول قاموس است. به نظر نگارنده: مراد از ذکر این کلمه بیان وسعت نعمتهای بهشتی است و اینکه تمام وسائل راحتی در آن جمع است که فرموده: . و جمله «جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ» مثل «جَنَّاتُ النَّعیم» است. که راغب نعیم را نعمت کثیره معنی کرده و مثل «جنات عدن - جنات المأوی» در آیه «کانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلاً» فردوس صفت جنات و مونث آید مثل «هبات وافرة» یعنی بهشتهای واسع و پر نعمت منزل آنهاست.
