مسجد جامع یزد
دانشنامه اسلامی
بانی اولیه مسجد علاءالدوله کالنجار از دودمان آل بویه و حاکم یزد در زمان ملکشاه سلجوقی است. وی مردی مذهبی و باعقیده توصیف شده که در سال ۵۰۴ق به یزد آمد و در ۵۲۷ در این شهر وفات یافت. آثار ساختمانی او ویران شده است. پس از او در سال ۷۲۴ق سید رکن الدین نظام الحسینی در سمت قبله بنای علاءالدوله یا همان مسجد جامع عتیق، در زمینی وسیع مسجد جامع کنونی را با ساختمانی مجلل بنا کرد. رکن الدین در حالیکه ساختمان گنبد و ایوان ناتمام بود در سال ۷۳۲ ق درگذشت و پس از او شرف الدین علی یزدی، از مشاهیر یزد در دوره تیموری، بنابر وصیت سید رکنالدین گنبد و ایوان را به اتمام رساند. پس از این نیز در زمان امیر تیمور و در سال ۷۷۷ گنبد و ایوان کاشیکاری گردید. در زمان پسر امیر تیمور، خواجه جلال الدین محمود خوارزمی، کتیبه ای به خط نسخ به دست بهاء الدین هزار اسب که از خوشنویسان مشهور زمان خود بوده، سوره فتح را گرد گنبد و ایوان افزود؛ این کتیبه ناتمام ماند و در سال ۸۱۹ به دست شاه نظام کرمانی و در زمان شاهرخ میرزا اتمام یافت. در همین دوره به دستور شاه نظام، اسامی دوازده امام بر کتیبه ایوان نقش شد، و القاب شاهرخ بر کتیبه سردر مدخل بزرگ با کاشی منقوش شد.
در طول سالیان بعدی تا سال ۱۳۲۴ش تغییرات بسیاری در بنا و تزیینات مسجد جامع توسط افراد مختلفی واقع شده است که مهمترین آنها به این ترتیب است:
