تایر
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
( اسم ) لاستیک رویی چرخ اتومبیل .
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
تایر، یک ساختار لاستیکی است که بر روی چرخ های ارابه یا هر وسیلهٔ نقلیه سوار می شود، به گونه ای که با رویهٔ زمین همواره در تماس است و با کاستن از لرزش های ناشی از ناهمواری های جاده و انتقال بار وارده، چرخش چرخ و جابه جایی وسیلهٔ نقلیه را آسان می کند. بیشتر تایرها با هوا پر می شوند و از لاستیک یا پلاستیک های فرآوری شده، که رفتاری کشسان دارند، ساخته می شوند. تار و پود درون تایرها از سیم یا نخ ساخته شده است. [ نیازمند منبع]
تایر، از واژهٔ فرانسوی “tirer” به معنای کشیدن، ریشه گرفته است. این نام گذاری از آن رو است که در گذشته تایر به تسمه های آهنی و سیم های کلفتی گفته می شد که به دور چرخ های کالسکه کشیده می شدند. در آهنگری به شیوهٔ فرانسوی، واژهٔ تایر یا کشیدن برای ساخت میلهٔ آهنی به کار می رفته است. همچنین این واژه به فرایند ساخت سایر فلزها و نورد نیز گفته می شده است. نخستین باری که نام تایر در زبان انگلیسی آورده شد به سال ۱۳۳۲ برمی گردد که در آن زمان، در مجلهٔ لندن، جستاری با نام «کاربرد چرخ های پهن» چاپ شد. در این مقاله روش رایج بهینه سازی چرخ، خم کردن دو میله ( که به آن ها تایر گفته می شود ) معرفی شده بود، که با آن میله ها تسمه ساخته می شد و سپس آن ها را به چرخ پیوند می زدند؛ ولی همچنین در این مقاله اشاره شده بود که بهتر است به جای میله ها، از نوارهای آهنی که به آن ها «چرخ پهن» گفته می شود استفاده شود؛ زیرا میله ها کم کم دچار خوردگی چرخ می شوند. به عنوان نمونهٔ دیگر از استفاده از واژهٔ تایر در زبان انگلیسی، می توان به شمارهٔ ۱۵ مجلهٔ اسکاتس که به قلم جیمز بوسول در سال ۱۷۵۳ نوشته شد اشاره کرد.
یکی دیگر از ریشه های کلمهٔ تایر در واژه نامه برخطّ ریشه یابی آورده شده و این واژه خلاصه شدهٔ واژهٔ “attire” است که معنی واژگانی آن رخت و لباس است. به دیگر سخن، چرخی که تایر دارد، چرخ پوشیده ( رخت پوشیده ) است. این دیدگاه را ممکن است برخی دیگر از ریشه یاب ها نیز به آن اشاره کرده باشند. [ نیازمند منبع]
دانشنامه آزاد فارسی
روکش روی طوقۀ چرخ. به صورت بالشتک، سطح اتکا، و محل اصطکاک چرخ با زمین عمل می کند. از تایر در خودروهای جاده ای، تراکتورها، ارابۀ فرود هواپیما و فضاپیما، ماشین آلات انبارها و کارخانه ها، و سایر وسایل نقلیه، ازجمله چرخ خرید و کالسکۀ بچه، استفاده می کنند. تایرها را از ترکیب لاستیک و پارچه می سازند. تایرهایی که در فضای سرپوشیده به کار می روند، معمولاً توپرند و سطح صاف دارند، اما تایرهایی که در فضای باز از آن ها استفاده می شود، توخالی اند و با هوای فشرده آن ها را باد می کنند. سطح این نوع تایرها آج دار است تا دچار لغزش نشوند. اجزای اصلی تایر عبارت اند از آج، بدنه، و سیم طوقه. آج لاستیک ضخیمی است که در سطح آن شیارهایی ایجاد کرده اند. نقش آج ایجاد اصطکاک برای متوقف کردن خودرو و جلوگیری از لغزش آن است. تایر تراکتورها و تایرهایی که در هنگام نشستن برف روی زمین به کار می روند، شیارهایی مخصوص و عمیق دارند تا وسیلۀ نقلیه روی زمین نرم یا پوشیده از برف حرکت کند. بدنۀ تایر استحکام آن را تأمین می کند و به تایر شکل می دهد. این بخش از تایر از لایه های پارچه تشکیل شده است که لاستیک بین آن ها نفوذ کرده و آن ها را در بر گرفته است. پارچۀ مصرفی در بدنۀ تایر خودروهای مسافربر از جنس پُلی اِستِر است. سیم طوقه در طول دو لبۀ داخلی تایر قرار می گیرد و از رشته های سیمی تشکیل می شود که با لاستیک و پارچه پوشانده شده اند. نقش سیم طوقه چسباندن تایر به طوقۀ چرخ است.
