هرمس

لغت نامه دهخدا

هرمس. [ هَِ م ِ ]( اِخ ) پسر زئوس و مایا از جوانترین پلیادها است. وی در غاری واقع در کوه سیلن در جنوب آرکادی به دنیاآمد و از آغاز تولد بسیار رشید و نیرومند بود و با ربودن قسمتی از احشام متعلق به آپولون صاحب گله ای شدپس از مدتی موفق به اختراع نای شد و آپولون نای او را در مقابل چوبدستی طلایی خرید. و فن پیشگویی را نیزبه وی آموخت. زئوس از این پیشرفتهای فرزند خود خوشحال بود. در افسانه های یونان هرمس معمولاً به صورت مأمور الهی ، حامل قهرمانان و غیره تجلی می کند. وی همچنین ترجمان مشیت الهی است و در برخی از افسانه ها او را خدای راهزنی و تجارت و در عین حال راهنمای مسافران دانسته اند. مجسمه اش را در چهارراهها به شکل ستونی که نیمه بالایش شبیه انسان و آلت مردیش بسیار آشکار است نصب می کردند. وی همچنین در اساطیر کهن یونان نگهبان شبانان است و در پاره ای از تصویرها او را همراه گوسفندی که به دوش دارد می بینیم. گروهی از قهرمانان اساطیری کهن فرزند او هستند که از جمله آنها اتولیکوس جد اولیس ، اورتیتوس ، آبدروس ندیم هراکلس معروفترند. کاملترین تصویر هرمس او را با کفش های بالدار و کلاهی با لبه بلند در حالی که چوبدستی مخصوص را که علامت رسالت الهی اوست به دست دارد نشان میدهد. ( نقل به اختصار از فرهنگ اساطیر یونان و روم ، اثر پیر گریمال ، ترجمه بهمنش ). شخصی است که بربط را او بهم رسانید. ( برهان ) ( یادداشت مؤلف از حاشیه فرهنگ اسدی نسخه نخجوانی ) :
بدو گفت هرمس چرایی دژم
نه همچون منی دلت مانده بغم.عنصری.
هرمس. [ هَُ م ُ ] ( اِخ ) مصحف هرمز است. ( از حاشیه برهان چ معین ). هرمز. نام فرشته ای است. ( برهان ). رجوع به هرمز شود.
هرمس. [ هَُ م ُ ] ( اِ ) نام روز اول هرماه شمسی. ( برهان ). رجوع به هرمز شود.
هرمس. [ هَِ م ِ ] ( اِخ ) ستاره مشتری. ( برهان ). هرمز. اورمزد. هورمزد. هرمزد. رجوع به این مدخلها شود.
هرمس. [ هَِ م ِ ] ( اِخ ) نام ادریس پیغمبر و او پیغمبری بوده است و پادشاهی و حکمت را با هم داشته و علوم ریاضی را که حساب و هندسه و هیأت باشد او آورده است. ( از برهان ). رجوع به ادریس شود.
هرمس. [ هَِ م ِ ] ( اِخ ) بابلی.جامع اعداد و حکمت بوده و شاگرد فیثاغورث است. ( برهان ). یکی از اعلام و مشاهیر کلدانی و مشهور بصابی. ( ابن الندیم ). رجوع به هرمس نام ادریس پیغمبر... شود.

فرهنگ معین

(هُ مُ یا هِ مِ ) (اِ. ) ۱ - هرمز، اورمزد. ۲ - نام سه حکیم معروف که اولین آن ها ادریس پیامبر بوده و دو هرمس دیگر یکی از بابل بود و دیگری از مصر.

فرهنگ فارسی

در روایات اسلامی به سه تن گفته شده است : ۱ - هرمس اول . که قبل از طوفان نوح بوده است و بعربی او را ادریس نامند و او اول کسی است که از موجودات علوی سخن گفته و برای عبادت خدا هیاکل بنا نموده و علم طب بمردم آموخته است و اشعاری در بیان موجودات علوی و سفلی دارد و طوفان را پیشگوئی کرد و در مصر اهرام و مدائن بنا نمود و اول کسی است که خط اختراع کرده و خیاطی را بمردم آموخت . ۲ - هرمس دوم . که معروف به هرمس بابلی است . وی بعد از طوفان نوح بوده است و در شهر کلدانیان اقامت داشت و استاد فیثاغورث است و در علم طب و فلسفه مهارت داشت و آنچه از علوم و صنایع در زمان طوفان از بین رفته تجدید کرده است . ۳ - هرمس سوم . که او هم بعد از طوفان نوح بوده و شاگرد اسقلیوس اول است . ابن الندیم کتابهائی را در صنعت کیمیا و اسرار بوی نسبت داده است .
نام روز اول هر ماه شمسی

فرهنگ اسم ها

اسم: هرمس (پسر) (یونانی) (تاریخی و کهن) (تلفظ: hermes) (فارسی: هرمس) (انگلیسی: hermes)
معنی: فرستاده خدایان، از خدایان اولمپی، نام پسر زئوس و مایا

دانشنامه عمومی

هرمس (فضاپیما). هرمس یک هواپیمای فضایی پیشنهادی بود که در سال ۱۳۷۴ خورشیدی به وسیله مرکز ملی مطالعات فضایی کشور فرانسه و سپس به وسیله آژانس فضایی اروپا طراحی شد. این فضاپیما از نظر ظاهری شبیه به هواپیمای فضایی ایکس۲۰ و بزرگتر از شاتل فضایی بود.
در بهمن ماه سال ۱۳۶۳ خورشیدی، فرانسه پیشنهاد داد تا زیر نظر آژانس فضایی اروپا به توسعه هرمس ادامه دهد. هرمس قرار بود بخشی از برنامه پرواز فضایی خدمه باشد. این می توانست با استفاده از یک پرتابه آریان ۵ پرتاب شود. در آبان ماه ۱۳۶۶ خورشیدی، این پروژه تصویب شد. این پروژه با مرحله پیش توسعه اولیه طی سال های ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۹ خورشیدی آغاز شد؛ به طوری که مجوز ورود به مرحله توسعه تمام عیار بستگی به نتیجه این مرحله داشت. بااین حال، این پروژه در طول این مدت با تاخیرهای بی شمار و مسائل مرتبط با بودجه روبرو بود.
در سال ۱۳۷۱ خورشیدی، پروژه هرمس لغو شد. این موضوع تا حدودی به دلیل غیرقابل تحقق بودن اهداف هزینه ای و عملکردی و همچنین شکل گیری مشارکت با سازمان فضایی فدرال روسیه بود که باعث کاهش تقاضا برای یک پرواز مستقل شد. در طول دهه ۱۳۸۰، پیشنهاد شد تا پروژه هرمس دوباره راه اندازی شود تا به عنوان یک سامانه پرتاب با امکان استفاده مجدد، معروف به سوآر خدمت رسانی کند.

دانشنامه آزاد فارسی

هِرْمِس (Hermes)
هِرْمِس
در اساطیر یونان، پیک خدایان؛ فرزند زئوسو مایا، یکی از پلیادها. در اودیسۀهومر، خداییکه مردگان/سایه ها را به هادِس(جهان زیرین) هدایت می کند و در این مقام با رؤیا و عالم اموات مرتبط بود. با مرکوریرومیان و تحوتمصریان باستان همانند انگاشته می شد و حامی دزدان، مسافران و بازرگانان بود. در مقام خدای خوش اقبالی، بر بعضی از شکل های پیشگوییِ عامه پسند، رقابت های گروهی و تاس بازی نظارت داشت. در نقاشی های قدیم او را به هیئت مردی ریشو با پیراهنی بلند بر تن و کلاهی لبه پهن بر سر و صندل های بالدار به پا تصویر کرده اند، اما گاه نیز او را به هیئت اولیۀ روستایی اش، با گوسفندی بر پشت، یا به صورت پیکی با عصای چاووشی مزین به نوار یا کادوکئوس(عصایی که مارهایی به دور آن حلقه زده و شکل تحول یافتۀ همان نوارها بودند) در دست نمایش داده اند. از اواخر قرن ۵پ م، هِرمِس به صورت جوانی بی ریش، به نشانۀ ورزشکاری تمام عیار، ترسیم شده است. پراکسیتلس، پیکرتراش آتنی قرن بعد، مجسمۀ او را به این شکل در المپیادر بخش جنوبی یونان تراشید.پرستش. قدیمی ترین پرستشگاه او در آرکادیادر بخش جنوبی یونان بود و شهرت داشت که زادگاهش کوه کولنهبوده است. در این جا او را در مقام خدای باروری با تصاویری از آلت رجولیت می پرستیدند. در ایلیادهومر، حامی رمه های گاو و گوسفند توصیف شده است. هرمئی هاپرستش گاه های کنار راه را در بزرگداشت او به منزلۀ خدای جاده ها و درگاه ها و حامی مسافران بنا کرده بودند؛ این بناهای یادبود در آغاز، خرپشته های سنگی ساده ای بودند، اما تدریجاً به بلوک هایی مزین به شمایل یاد شده تبدیل شدند که مجسمۀ نیم تنۀ هِرمس روی آن نصب شده بود. در آغاز، مسافران هر یک سنگی به تل سنگ می افزودند، اما در دوره های بعد مقداری روغن وقف آن می کردند.
شخصیت. در روایات بعد از هومر، هِرمِس در نقش خدایی زیرک، مکار و ریاکار ظاهر شد؛ او ساعاتی پس از تولد، چند گاو نر متعلق به آپولون، خدای حکمت، را ربود و با لاک سنگ پشت و رودۀ گاو، چنگ را ابداع کرد؛ از آن پس سنگ پشت حیوان مقدس او به شمار می رفت. داستان های دوره های بعد با نمایش زیرکی هِرمِس غالباً او را با آپولون پیوند می دادند. مشهور است که الفبا را نیز او با همکاری الهگان تقدیراختراع کرده است.
اسطوره. هِرمِس در افسانه های متعددی ظاهر شده است و غالباً راهنمای پهلوانانی همچون پرسئوس/پرسه و اودیسئوس/ اولیس بود و در جریان جنگ های تروا، زمانی که پریام، شاه تروا، جنازۀ هکتوررا از آشیل مطالبه کرد، به حمایت از وی در اردوی یونانیان پرداخت. همچنین موفق شد با نواختن چنگش آرگوس، نگهبان صدچشمی را که از ایو، معشوقۀ زئوس، مراقبت می کرد، به خواب فرو برده، سپس او را به قتل برساند. بعضی از پسرانش عبارت بودند از هرمافرودیتوساز آفرودیت؛ اوتولوکوسِدزد از خیونه؛ و دافنیسشاعر از یک پری.