لغت نامه دهخدا
شوریده. [ دَ / دِ ] ( ن مف / نف )درهم. آشفته. منقلب. دگرگون : چون رسول دررسید جواب بفرستاد که خراسان شوریده است و من به ضبطآن مشغول بودم. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 204 ). خواجه گفت هرچند احمد ینالتکین برافتاد هندوستان شوریده است. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 453 ). و امیر اسماعیل از آمدن بخارا پشیمان شده بود از آنکه با وی حشم بسیار نبود و بخارا شوریده بود و غوغا برخاسته بود. ( تاریخ بخارا ). چون خلف بازگشت مملکت خویش شوریده دید و راه وصول به مقر خویش بسته. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 35 ).
- شوریده بودن راه ؛ دزد و دغل داشتن آن. ( یادداشت مؤلف ). ناامن بودن آن :
تا دهک راه سخت شوریده است
جفت عقلی تو و عدیل هنر.مسعودسعد.- شوریده خان ؛ خانه آشفته و نابسامان :
شکل خان عنکبوتان کرده اند آنگه بقصد
سرخ زنبوران در آن شوریده خان افشانده اند.خاقانی. || مخلوط. درهم.
- شوریده شدن ؛ بهم خوردن. مخلوط شدن : پیش از آنکه طبیب درآب [ یعنی قاروره و دلیل بیمار ] نگاه کند شیشه را نهاده باید داشته تا نجنبد و ثفل او شوریده نشود و پراکنده نگردد. ( ذخیره خوارزمشاهی ).
|| متلاطم. متموج. برهم خورده :
گاهی سفیدپوش چو آب است و همچو آب
شوریده و مسلسل و تازان ز هر عظام.خاقانی. || به مجاز، تیره و کدر و گل آلود :
ز بختی تیره چون شوریده آبی
به بختی نامور چون آفتابی.( ویس و رامین ). || ژولیده ( در صفت موی و زلف ). غیرمرتب. اوشان. گوریده. ورگال. ( یادداشت مؤلف ) :
تا برنهاد زلفک شوریده را به خط
اندرفتاد گرد همه شهر شور و شر.عماره.زلف او شوریده دیدم حال من شوریده گشت.امیر معزی ( از آنندراج ).رجوع به شوریده زلف شود. || زبون و کم زور. ( ناظم الاطباء ) : حاست ها شوریده و تباه نشود. ( ذخیره خوارزمشاهی ). || غضبناک. ( ناظم الاطباء ). || سرکش. طاغی :
از آن پس دگر بار آواز داد
که ای ترک شوریده بدنژاد.فردوسی. || دیوانه. منقلب. آشفته :
دیوانه شوریده بود باد
زنجیر همی آب را نهاد.مسعودسعد.با ده هزار مرد سنان دار و عنان دار خویشتن را در پیش فرزندان سپر کرده تا باد صبا شوریده بر یکی از بندگان نوزد.( چهارمقاله ). || شیدا. مجذوب ( در اصطلاح صوفیان ). عاشق. ( غیاث ). آشفته. منقلب. آشفته حال. پریشان حال. ج ، شوریدگان :
