رحمان

لغت نامه دهخدا

رحمان. [ رَ ] ( ع ص ) رَحْم̍ن. بخشاینده. ( ناظم الاطباء ) ( مهذب الاسماء ) ( آنندراج ) ( منتهی الارب ) ( دهار ). بسیار بخشنده. ( ترجمان ترتیب عادل ص 2 ). بخشایشگر. ( یادداشت مؤلف ). || روزی دهنده. ( مهذب الاسماء ). || مهربان. ( دهار ). || ( اِخ ) یکی از اسماء حسنی است و مختص به خدا و آن غالباً صفت برای اﷲ استعمال شود مانند: بسم اﷲ الرحمن الرحیم و گاهی اسم موصوف باشدمانند: الرحمن علی العرش استوی. ( قرآن 5/20 ). ( از اقرب الموارد ). یکی از نامهای خداوند تبارک و تعالی. قوله تعالی : قل ادعوا اﷲ او ادعوا الرحمن. ( قرآن 110/17 ). ( ناظم الاطباء ). مشتق از رحمت ، صیغه صفت مشبهه ، معنی آن بخشاینده و اطلاق این لفظ بجز ذات حق تعالی بر دیگری روا نیست ، بخلاف رحیم ، زیرا که حق تعالی امر کرده است : قل ادعوا اﷲ او ادعوا الرحمن. ( قرآن 110/17 ). پس از اینجا ثابت شد که رحمان هم مثل لفظ اﷲ که اسم ذات است حکم خصوصیت پیدا کرده و در رسم الخط بدون الف باید نوشت ، زیرا که رحمن یکی از نامهای مسیلمه ٔکذاب هم هست و آن کافری بوده که دعوی نبوت کرده ، پس نوشتن و ننوشتن الف بجهت تمیز و تفرقه باشد و دیگر آنکه در نوشتن الف اتباع خط قرآنی است. ( از شرح نصاب ) ( غیاث اللغات ). بخشاینده ، رحیم مثله ، و هما اسمان مشتق من الرحمة لان الرحمن مختص باﷲ تعالی و لایجوز ان یسمی به غیره. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) :
زنهار که مرجان را بی جان نگذاری
زیرا که به بی جان نرسد رحمت رحمان.ناصرخسرو.مرا گر قوم بی رحمان براندند
بجوید رحمت و اقبال رحمان.ناصرخسرو.حجتان دست رحمان از امام روزگار
دست اگر خواهنددر تأویل بر کیوان کنند.ناصرخسرو.نروم جز ز پی پیشرو رحمان
گر درست است که من بنده رحمانم.ناصرخسرو.گویی که خداست فرد رحمان
مولاست همه خلق واوست مولا.ناصرخسرو.چند گویی که دو سال دگر است آیت خسف
دفع را رأفت رحمان به خراسان یابم.خاقانی.

فرهنگ معین

(رَ ) [ ع . رحمن ] (ص . ) ۱ - مهربان . ۲ - بخشاینده ، از صفات خداوند.

فرهنگ عمید

۱. بخشاینده و مهربان.
۲. (اسم، صفت ) از نا م های خدای تعالی.

فرهنگ فارسی

سوره ۵۵ قران مکیه تعداد آیات ۷۸.
مهربانی کردن، دلسوزی کردن، بخشودن، بخشایش
( صفت ) ۱ - مهربان . ۲ - بخشاینده . ۳ - یکی از نامهای خدا .

فرهنگ اسم ها

اسم: رحمان (پسر) (عربی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: rahmān) (فارسی: رحمان) (انگلیسی: rahman)
معنی: مهربان، بسیار بخشنده، نام یکی از سوره های قرآن مجید، از نام های پروردگار، مهربان و بخشاینده ( صفت خاص خداوند )، از نام های خداوند، ( اَعلام ) نام سوره ی پنجاه و پنجم قرآن کریم دارای هفتاد و هشت آیه، بخشاینده

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] لفظ رحمان در قرآن 57 بار و در تمام موارد به عنوان وصف خدا آمده است.
واژه «رحمان» غالباً با «رحیم» و احیاناً با «مستعان» همراه می باشد، نمونه نخست:(بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ)، و نمونه دومی (...رَبِّ احْکُمْْ بِالحَقّ وَ رَبُّنا الرَّحْمنُ المُسْتَعانُ عَلی ما تَصِفُونَ)(انبیاء/112) «پروردگارا به حق داوری کن، پروردگار ما بخشاینده و در برابر نسبتهای ناروای شما یاور ما است».
و امّا اسم رحیم با اسمای دیگری هم وارد شده است.
هر دو اسم از ماده «رحم» مشتق بوده و ما ریشه هر دو اسم را به هنگام بحث از (ارحم الراحمین)، بیان کردیم. از آیات قرآن استفاده می شود که عرب جاهلی با لفظ«الرّحمن» آشنا نبوده است، لذا هنگامی که پیامبر اکرم آنان را دعوت می کرد که برای رحمان سجده کنند، می گفتند ما «رحمان» را نمی شناسیم چنان که می فرماید:
(وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ اسجُدُوا للرَّحْمنِ قالُوا وَ مَا الرَّحمن أَنَسْجُدُ لِما تَأْمُرُنا وَ زادَهُمْ نُفوراً).(فرقان/60)
«هنگامی که به آنها گفته می شود برای رحمان سجده کنید، می گویند رحمان کیست، آیا بر آنچه که امر می کنی سجده کنیم، در این حالت از ایمان به حق گریزان بودند».
رحمان و رحیم هر دو از ماده واحد گرفته شده اندو در لغت عرب نظایر زیاد دارند مانند: عطش و عطشان، ریّ و ریّان، فَرَح و فَرْحان، جزَل و جَزْلان، که دومی از تأکیدو گسترش بیشتری برخوردار است و به تعبیر دیگر: در دومی مبالغه ای هست که در اولی نیست; از این جهت مفسران برای تفاوت این دو لفظ وجوهی را یادآور شده اند که منعکس می کنیم:
1. رحمان به منزله اسم خاص(علم) برای خدا است که به غیر او اطلاق نمی شود.در حالی که رحیم اسم عام است و به دیگری نیز اطلاق می شود.
[ویکی الکتاب] معنی رَّحْمَـٰنِ: آن کس که مهربانیش همیشگی و شامل همه است - همیشه رحم کننده - همیشه مهربان (رحمان صفت مشبهه از رحم است ،رحمن صورتی از رحمت ومهربانی خداست که شامل همه مخلوقاتش می شود و این صفت خاص پروردگار است ونا میدن دیگران به آن صحیح نیست .کاربرد وزن فَعلان در آیات ...
معنی یَقْبِضْنَ: می بندند - بسته می کنند ( قبض به معنی گرفتن چیزی و کشیدن آن به طرف خویش است. عبارت "أَوَلَمْ یَرَوْاْ إِلَی ﭐلطَّیْرِ فَوْقَهُمْ صَافَّاتٍ وَیَقْبِضْنَ مَا یُمْسِکُهُنَّ إِلَّا ﭐلرَّحْمَـٰنُ" یعنی : آیا ندانسته اند که پرندگان بالای سرشان را در حالی ک...
تکرار در قرآن: ۲(بار)
[ویکی فقه] رحمان (ابهام زدایی). واژه رحمان ممکن در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره الرحمن، پنجاه و پنجمین سوره قرآن کریم• صفت رحمان، صفت رحمان، یکی از صفات خداوند متعال
...

ویکی واژه

رحمن
مهربان.
بخشاینده، از صفات خداوند.