لغت نامه دهخدا
برآمد ز آوردگه گیر و دار
نبیند بدان گونه کس کارزار.فردوسی.برآمد ز هر دو سپه گیر و دار
به پیش اندر آمد یل اسفندیار.فردوسی. || جنگ و آشوب. ( فرهنگ شعوری ج 2 ص 310 ) ( غیاث اللغات ). جنگ و جدال. دار و گیر جنگ. در بحبوحه جنگ. زد و خورد. || رزم و کارزار :
بریده شد ابلیس را دست و پای
چو بانگ آمد از گیر و دار علی.ناصرخسرو.رجوع به دار و گیر و گیر و دار شود.
|| فرماندهی و حکمرانی باشد. ( برهان قاطع ) ( مجموعه مترادفات ) ( بهار عجم ) ( انجمن آرا ). || کنایه از کر و فر سلطنت وامیری باشد. ( از غیاث اللغات ). استقلال کلی. ( ناظم الاطباء ). || رتق و فتق. دار و گیر. میرنوراﷲ در شرح گلستان نویسد که گیر و دار هر دو صیغه امراست ، یعنی این را بگیر و آن را نگاه دار که در مقام حکومت گفته میشود. ( از غیاث اللغات ) :
ترا زین همه شاهی و گیر و دار
نخواهد بدن بهره جز تیر و دار.اسدی.به نام تست جهانگیری و جهانداری
همه بسیط جهان صیت گیر و دارتو باد.سوزنی.اینهمه هیچ است چون می بگذرد
تخت و بخت و امر و نهی و گیر و دار.سعدی.در بزرگی و گیر و دار عمل
ز آشنایان فراغتی دارند.سعدی. || امر و نهی. کر و فر. قدرت. کر و فر متخاصمان. غوغا. هیمنه :
یکی نامه بنوشت باگیر و دار
پر از گرز و شمشیر و از کارزار.فردوسی.وزین بند بگشای و بستان و ده
وزین هان و هین و از این گیر و دار.ناصرخسرو.روزی در اثنای کر و فر، وگیر و دار از میان مرغزار گوره خری بغایت نیکو به شکل و هیأت و صورت و صفت از پیش شاهزاده بخاست. ( سندبادنامه ص 137 ).
نهیبی از آن گیر و دار آمدش
گریزی بوقت ْ اختیار آمدش.سعدی.- روز گیر ودار ؛ روز رزم. روز هنگامه. روز معرکه :
پیش عدوخوار ذوالفقار خداوند
شخص عدو روز گیر و دار خیاراست.ناصرخسرو.
