لغت نامه دهخدا
فلک چاکر مکنت بی کرانش
خرد بنده خاطر هوشیارش.ناصرخسرو.پادشاه کامران آن باشد که تدبیر کارها پیش از فوات فرصت و عدم مکنت بفرماید. ( کلیله و دمنه ). چون موش با همه صغار و مهانت خویش از مشرع چنان کاری عظیم به در می آید اولیتر که ما با این مکنت و مکانت... جواب این خصم توانیم داد. ( مرزبان نامه چ قزوینی ص 208 ). ارانب و ثعالب را مجال مجادله ممکن نگردد و مکنت مقاومت صورت نبندد. ( ترجمه ٔتاریخ یمینی چ 1 تهران ص 291 ). ارسلان مکنت مقام و فرصت استجمام نیافت و به ابیورد شد. ( ترجمه تاریخ یمینی ایضاً ص 294 ). چون بدانستند که مکنت ثبات و قدرت نجات نیست خود را از شرفه های قلعه به زیر انداختند. ( ترجمه تاریخ یمینی ایضاً ص 415 ). امیر عزت مکنت را به وراثت از پدر بزرگوار دریافت. ( ترجمه تاریخ یمینی ایضاً ص 447 ). به قدر اقتدار روزگار و اندازه مکنت وقت... یک چند طویها و جشنها کردند. ( تاریخ غازان ص 52 ). بنیان مکنت و شوکت ایشان به یکبارگی انهدام پذیرفت. ( ظفرنامه یزدی چ امیرکبیر ص 401 ). با وجود توافر اسباب مکنت و کامکاری و اجتماع مواد عظمت و نامداری... ( حبیب السیر چ خیام ج 1 ص 8 ). || توانگری. ( غیاث ). ثروت و توانگری. ( ناظم الاطباء ). دارایی. خواسته. دستگاه. تمکن. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) :
عید قربان رسید خواهد و نیست
مکنت گاو و گوسفند و بعیر.سوزنی.مکنتش بسته با قضا پیمان
قدرتش کرده با قدر میثاق.انوری ( دیوان چ مدرس رضوی ص 270 ).اگر نیک تأمل کنی پاسبانان گنج مکنت مقتصدانند. ( مرزبان نامه ). جولاهه سیم برگرفت و چون زر، سرخ روی قوی دل پشت به دیوار مکنت و فراغت بازداد. ( مرزبان نامه چ قزوینی ص 227 ). وام اگرچه اندک باشد چون متراکم گردد مکنت بسیار از ادای آن قاصر گردد. ( مرزبان نامه ایضاً ص 203 ). پدر گفت ای پسر منافع سفر... بی شمار است ولیکن مسلم پنج طایفه راست : نخستین بازرگانی که با وجود نعمت و مکنت غلامان و کنیزان دارد... ( گلستان ). حلم ما با سیاست و تواضع ما با مهابت و عفو ما با قدرت و کرم ما با مکنت قرین است. ( از مکاتیب خواجه رشیدالدین فضل اﷲ ).
مکنة. [ م ُ ن َ ] ( ع اِمص ، اِ ) قوت و شدت و سختی. ( ناظم الاطباء )( از اقرب الموارد ) ( از محیطالمحیط ). یقال : له مکنة؛ای قوة و شدة. ( محیطالمحیط ). و رجوع به مکنت شود.
