لغت نامه دهخدا
متقی. [م ُت ْ ت َ ] ( ع ص ) ( از «وق ی » ) پرهیزگار. ( منتهی الارب )( دهار ) ( آنندراج ) ( مهذب الاسماء ) ( ناظم الاطباء ). مؤمن و نمازگزار و زکوة دهنده و کسی که همه واجبات رابجای آورد و مراد از واجبات اعم از آنهائی است که به دلیل قطعی ثابت شده است مانند فرایض ، یا به دلیل ظنی. ( از تعریفات جرجانی ) : و مردم آنجا ( شیراز ) متقی و جوانمرد باشند. ( فارسنامه ابن البلخی ).و هرگاه که متقی در کار این جهان گذرنده تأملی کندهر آینه مقابح آن را به نظر بصیرت بیند. ( کلیله و دمنه ). و متقیان و مصلحان پای در دامن امن و عافیت نهادند. ( سندبادنامه ). در مواضی ایام دهقانی بوده است صاین و متدین و متورع و متقی. ( سندبادنامه ص 129 ).
می بلرزد عرش از مدح شقی
بدگمان گردد ز مدحش متقی.مولوی.جمله رندان چونکه در زندان بوند
متقی و زاهد و حق خوان بوند.مولوی.ای متقی گر اهل دلی دیده ها بدوز
کایشان بدل ربودن مردم معینند.سعدی.طایفه ای سماع را مدعیند و متقی
زمزمه ای بیار خوش تا بدوند ناخوشان.سعدی.
متقی. [ م ُت ْ ت َ ] ( اِخ ) المتقی لله. المتقی باﷲ. ابراهیم بن المقتدرباﷲ. بیست و یکمین خلیفه عباسی مکنی به ابواسحاق ( 297 - 357 هَ. ق. ). وی بعد از برادرش الراضی باﷲ ( 329 هَ. ق. )به خلافت رسید و چهار سال خلیفه بود و کارها در عهد او مضطرب شد. «توزون » از امراء دیلم بر او استیلا یافت ( 331 هَ. ق. ). متقی چون آن حال بدید با اهل و خواص به موصل رفت. توزون به متقی کس فرستاد و سوگندان مؤکد خورد که از وی هیچ مکروهی به متقی نرسد. متقی به بغداد بازگشت و توزون که با مستکفی همدست شده بود متقی را در بند کشید و دردیدگان او میل کشید و او را کور ساخت. ( 333 هَ. ق. ) و متقی تا پایان عمر دربغداد بسر برد. و رجوع به اعلام زرکلی و تجارب السلف و تاریخ گزیده و کامل ابن اثیر ج 8 ص 142، 147، 148 و عیون الانباء ص 224 و عقدالفرید ج 4 ص 252 و ج 5 ص 409 و تاریخ الخلفاء ص 261 و الاوراق و النقود شود.
