متعذر. [ م ُ ت َ ع َذْذِ ] ( ع ص ) دشوار. ( آنندراج ) ( غیاث ) ( از اقرب الموارد ). کار دشوار. دشوار و مشکل. || محال. ( ناظم الاطباء ). محال. مقابل ممکن. ناممکن. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : دوم آن که مطلوب خداوند غم ، یا از دست رفته ای باشد و اندریافتن آن متعذر باشد. یا معجوز عنه باشد یعنی عاجز باشد از یافتن آن.( ذخیره خوارزمشاهی ، یادداشت ایضاً ). و عاقلان قدم در طلب چیزی نهادن که به دست آمدن آن از همه وجوه متعذر باشد، صواب نبینند. ( کلیله چ مینوی ص 162 ). اگر اصراری و استبدادی فرماید کشتن متعذر نخواهد بود. ( کلیله ، ایضاً ص 375 ). دست مخلوق از ایجاد و احیا قاصراست ، اهلاک و افنا از جهت وی هم متعذر. ( کلیله ، ایضاً ص 296 ). چه هر که پنج خصلت را بضاعت و سرمایه عمرخویش سازد به هر جانب که روی نهد اغراض پیش او متعذر نگردد و مرافقت رفیقان ممتنع نباشد. ( کلیله ، ایضاًص 301 ). گفت مخالطت چهار چیز متعذر است ، مصلح و مفسد، خیر و شر، و نور و ظلمت ، و روز و شب. ( کلیله ، ایضاً ص 385 ). و با تواتر سیر و تعاقب حرکات فرود آمدن ناممکن و متعذر شد. ( سندبادنامه ص 58 ). قسمت کردن هزار دینار متعذر و دشخوار بود. ( سندبادنامه ص 293 ). صبر از متعذر چکنم گر نکنم گر خواهم و گر نخواهم از نرمه گوش.سعدی ( دیوان چ مظاهر مصفا ص 656 ).- متعذرالمصرف ؛ آنچه که بکار بردنش دشوار باشد. ( فرهنگ فارسی معین ). - || در مورد موقوفه ای بکار می رود که عواید آن را نتوان به مصرفی که واقف تعیین کرده است رساند. ( فرهنگ فارسی ایضاً ). - متعذرالوصول ؛ آنچه که بدست آوردنش دشوار وناممکن باشد. || آلوده. || نشان و نقش پای محو شده. ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) ( از منتهی الارب ). || عذرخواه و عذر آورنده. ( ناظم الاطباء ). || خراجی که صعب الوصول باشد به علت دوری مؤدیان یا افلاس آنان. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : اهل حرث و زرع... دست از زراعت کشیدند و وجوه معاملات متعذر و منکسر شد... و در ملک خللی فاحش... ظاهر گشت. ( ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ، ص 358 ).
۱. کسی که عذر و بهانه می آورد. ۲. [قدیمی] دشوار. ۳. [قدیمی] غیرممکن.
فرهنگ فارسی
غذر آرونده، کسی که عذروبهانه بیاورد، دشوار ۱ - ( اسم ) عذر آورنده بهانه آورنده . ۲ - ( صفت ) دشوار سخت محال : و این محله همه بسوخت چنانکه فرو نشاندن متعذر باشد . ۳ - مالیاتی که بعلت غیبت یا فقر مودی وصول نشدنی باشد. دشوار
