( آبکم ) آبکم. [ ک َ ] ( اِ ) نوعی از مار. ابکم. [ اَ ک َ ] ( ع ص ) گنگ. گنگ لاج. مؤنث : بَکْماء. ج ، بُکم : زیرا که جهان ز آزمایش بس نادره ناطقی است ابکم.ناصرخسرو.کرد عقلم نصیحتی محکم که نکوگوی باش یا ابکم.سنائی.همه گوینده فسق و فجوریم ز هزل و ژاژ گفتن ابکمی کو.سنائی.گر فی المثل باکمه و ابکم نظر کنی بی آنکه در تو معجز عیسی مریم است بینا شود بهمت تو آنکه اکمه است گویا شود بمدحت تو آنکه ابکم است.سوزنی.
فرهنگ معین
(اَ کَ ) [ ع . ] (ص . ) گنگ .
فرهنگ عمید
زبان بسته، لال، گنگ.
فرهنگ فارسی
گنگ، زبان بسته، بکم جمع ( صفت ) گنک گنگ لاج ( در تازی تانیث آن بکمائ و جمعش بکم است ). گنگ
دانشنامه اسلامی
[ویکی الکتاب] معنی أَبْکَمُ: لال مادر زاد ("أبکم " کسی است که از شکم مادر ، لال به دنیا آید ، نه چیزی بفهمد و نه بتواند بفهماند ، بعضی گفتهاند ابکم ، آن کسی است که نتواند سخن گوید) ریشه کلمه: بکم (۶ بار) «راغب» در «مفردات» می گوید: «أَبْکَم» از مادّه «بکم» به معنای کسی است که به طور مادرزاد گنگ متولد می شود. بنابراین: کُلُّ أَبْکَمَ أَخْرَسُ وَ لَیْسَ کُلُّ أَخْرَسَ أَبْکَمُ: «هر ابکمی، اخرس است اما هر اخرسی، ابکم نیست». سپس اضافه می کند: گاهی این ماده در مورد کسی اطلاق می شود که به خاطر ضعف عقل از سخن گفتن عاجز و ناتوان است. اَبْکَمْ به معنی لال مادر زاد است چنانکه طبرسی و راغب و ابن اثیر در نهایه، تصریح کردهاند و جمع آن بُکم است یکی از آن دو لال است و بر چیزی قادر نیست، و مثل کرند، لالند، کورانند پس بر نمیگردند. راغب میگوید: اَبکم کسی است که لال به دنیا آید و اخرس مطلق لال است خواه از مادر زائیده شود و خواه بعداً لال گردد پس میان آن دو عموم و خصوص مطلق هست. هر ابکم اخرس است و بعضی ابکم اخرس نیست. مراد از صمّ و بکم در آیه فوق و نظائر آن کسیاند که به حرف حق گوش نمیدهند و به آن اقرار نمیکنند. در چهر آیه، کلمه صمّ قبل از «بکم» آمده و در آیه 97 اسراء «بکم» از «صمّ» جلوتر آمده است وانگهی بنا بر تصریح طبرسی: اَصَّمَ کسی است که کر متولد شده باشد. علی هذا نمیتوان گفت علّت جلو افتادن «صمّ» آن است که انسان اوّل کر و بعد لال میشود. زیرا این در صورتی است که لالی و کری از عوارض بعدی باشد. ولی بعید نیست که بگوییم: قاعده چون گوش نشنود ربان قادر بتکلّم نخواهد بود، لذا در چهار آیه که راجع به دنیا است «صم» بدین اعتبار از «بکم» جلو افتاده است و در آیه اسراء که آمده «وَ نَحْشُرُهُمْ یَومَ الْقِیمَةِ علی وُجُوهِهِمْ عُمْیاً وَ صُمّاً» شاید گرفتار اوّل بلا را میبیند، بعد اظهار میدارد، بعد به کلام دادرس گوش میدهد و آنها از هر سه محروماند میدهد و آنها نیز آیات حق را نمیدیدند، و به حرف حق اعتراف نمیکردند و گوش نمیدادند و اللّه العالم.
