اویغور
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
یکی از اقوام ترک و تاتار است
دانشنامه آزاد فارسی
قوم بزرگ ترک، از اقوام حوزۀ رودخانۀ اورخون در قرون ۱ـ۳ق و ناحیۀ تورفان و حوزۀ رودخانۀ تاریم در قرون ۳ـ۷ق. نخستین دولت این قوم در مغولستان به دست قرقیزها ساقط شد. گروه هایی از این مردم به واحۀ تورفان مهاجرت کردند و به تدریج یکجانشین شدند و در تأثیر از ایران و چین و پذیرش مذاهب نستوری و مانوی و اقتباس خط سغدی به سطح اجتماعی عالی تری ارتقا یافتند و همانند ایرانیان از سوی دیگر ترکان عنوان تات گرفتند. الفبای اویغوری برای مدت های طولانی یگانه خط رایج در میان ترکان بود. به نوشتۀ جوینی، آموختن خط و زبان اویغوری در زمان او نشانه فضل و هنر به شمار می آمد. نخستین کارگزاران مغول در ایران یا همانند کورکوز، از اویغورها بودند و یا همانند ارغون آغا اویرات تربیت اویغوری داشتند. گروهی از اویغوری های ایران که در ری و شهریار پراکنده بودند، در ۷۵۶ و ۷۵۹ق مغلوب جلال الدوله اسکندر حاکم رویان شدند و به کجور انتقال یافتند. اویغوری ها پس از ورود تیمور به ایران، به قوای او پیوستند. امروزه در ایران نامی از اویغوری ها نیست. هم اکنون در استان سین کیانگ چین بیش از ۴,۲۰۰,۰۰۰ نفر از مردم اویغور سکونت دارند و چندصد هزار نفر نیز در جمهوری های آسیای میانه به سر می برند.
ویکی واژه
قوم و زبان ترکی شرقی، رایج در ترکستان چین (سین کیانک). اویغور ممکن است تصحیف شده اوغور باشد، و این اصطلاح اخیر حاکی از تحرک و جابجایی موقت یا روزانه، اغلب جهت ربودن یا سرقت بوده است.
