رهبانیت

لغت نامه دهخدا

رهبانیت. [ رُ نی ی َ ] ( ع اِمص ) زهد ترسایان که بازداشتن نفس باشد از حظوظ و لذات چنانکه نکاح نکنند و غذای لذیذ و خوب نخورند بلکه گاه برای رفع شهوت آلت تناسل را می برند. ( از غیاث اللغات )( ناظم الاطباء ). ورزیدن راهبی. ( السامی فی الاسامی ). زاهدی ورزیدن. راهبی ورزیدن. رجوع به رهبانیة شود.
رهبانیة. [ رُ نی ی َ ] ( ع اِمص ) رهبانیت. طریقه راهب. گوشه نشینی. ( یادداشت مؤلف ). و آن عبارت است از برآوردن تخمها جهت دفع شهوت و نخوردن گوشت و پوشیدن پلاس و لباسهای خشن و رو پنهان کردن از مردم و گوشه نشینی و خود را در زنجیر بستن و ترک دنیا و همه لذایذ آن کردن. ( از آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). طریقه رهبان ، و در حدیث است : «لا رهبانیة فی الاسلام ». ( از اقرب الموارد ). مصدر است. و لا رهبانیة فی الاسلام ، هی کالاختصاء و اعتناق السلاسل و لبس المسوح ؛ یعنی بیضه برآوردن و در زنجیر گردن داشتن و پلاس پوشیدن. ( از منتهی الارب ). زاهدی. ( دهار ). زاهدی ورزیدن. ( ترجمان القرآن جرجانی چ دبیرسیاقی ص 14 ) : و جعلنا فی قلوب الذین اتبعوه رأفة و رحمة و رهبانیةً ابتدعوها ماکتبناها علیهم الا ابتغاءَ رضوان اﷲ. ( قرآن 27/57 )؛و گردانیدیم در دلهای کسانی که پیروی کردند او را مهربانی و رحمتی و رهبانیتی که اختراع کردند آن را ننوشتیم آن را بر آنها مگر بجهت خواستن خشنودی خدا. ( از تفسیر ابوالفتوح ج 9 ص 335 ). رجوع به سفینةالبحار ج 1 ص 540 و 541 شود. || ترسکاری. ( دهار ) ( مهذب الاسماء ) || جهاد در راه خدا: فقال [رسول اﷲ ( ص ) ] له یا عثمان ان اﷲ تبارک و تعالی یکتب علینا الرهبانیة انما رهبانیة امتی الجهاد فی سبیل اﷲ. ( از سفینةالبحار ج 1 ص 540 ). در حدیث است : «علیکم بالجهاد فانه رهبانیة امتی ». ( از اقرب الموارد ).

فرهنگ معین

(رَیا رُ یَّ ) [ ع . رهبانیة ] (اِمص . ) طریقة راهبان ، گوشه نشینی و ترک دنیا.

فرهنگ عمید

گوشه نشینی، ترک دنیا، و چشم پوشی از لذت های آن برای تقرب به خدا، مخصوصاً در مسیحیت.

فرهنگ فارسی

طریقه رهبان، گوشه نشینی وترک دنیاوچشم پوشی
( مصدر ) طریقه راهبان ( راهب ) ترک دنیا و اعراض از آن .
زهد ترسایان که باز داشتن نفس باشد از حظوظ و لذات چنانکه نکاح کنند و غذای لذیذ و خوب نخورند بلکه گاه برای رفع شهوت آلت تناسل را می برند .

دانشنامه عمومی

رُهبانیت، دیرنشینی، یا ترک دنیا، شیوه ای است که برخی از معتقدان به بعضی مذاهب در زندگی در پیش می گیرند و معمولاً شامل دوری از بیشتر جنبه های مادی زندگی و توجه بسیار به عبادت است. کسانی که به رهبانیت می پردازند راهب ( مرد ) یا راهبه ( زن ) نامیده می شوند.
رُهبانیت یکی از انواع جمع عربی از واژه عربی «راهب» است. خود واژه راهب از ریشه «رهب» عربی به معنای ترس آمده و به کسی گفته می شود که از خدا می ترسد و به عبادت او می پردازد. معادل فارسی آن نیز «ترسا» بوده است که بعدها گسترش یافته است و به عموم مسیحیان گفته می شده است.
راهبان معمولاً عضو فرقه ای هستند و از این نظر با گوشه گیران و عابدان منفرد فرق دارند. فرقه های رهبانیت گاه در صومعه یا مدرسه های دینی زندگی می کنند و کم تر در اجتماعات ظاهر می شوند.
اگر چه در مذاهب مختلف سنت های رهبانیت وجود داشته و دارد، اما راهبان بودایی و مسیحی شناخته شده تر هستند. در اسلام رهبانیت ( از جمله به استناد حدیث «لا رهبانیة فی الاسلام»، منسوب به پبامبر اسلام ) نهی شده است اما برخی از فرقه های اسلامی آیین ها و شیوهٔ زندگی راهبانه دارند.
سن بندیکت آن چه را که به اعتقاد او زندگی راهبانه می بایست باشد و راهبان چگونه باید رفتار کنند در نظامنامهٔ خود توصیف کرد. در این جا به برخی از این بایستگی های زندگی راهبانه را شرح می داده می شود. ۳۳ آیا راهبان حق دارند چیزی ازان خود را داشته باشند؟ نه مطلقاً نه بدون دستور، مدیر صومعه نباید چیزی در صومعه رد و بدل شود نه یک کتاب نه حتی یک میز تحریر همه چیز باید به صورت عموم در صومعه در اختیار قرار بگیرد. اگر معلوم شود که کسی به این کار پلی دل خوش کرده باید مجازات شود . . . ۴۸ سن بندیکت در بابا فعلیت بدنی گفته: تنبلی دشمن روح است و از این رو راهبان باید به کار بدنی مشغول شوند و . . . ۵۴ آیا یک راهب اجازهٔ دریافت یک نامه و امثال آن را دارد؟ یک راهب به هیچ عنوان حق ندارد بدون اجازهٔ مدیر صومعه از هر کسی از جمله خویشان و خانواده نامه هدیه و امثال آن را دریافت کند. ۵۳ سن بندیکت در باب پذیرش مهمان گفته: همهٔ مهمانان را باید چنان پذیرفت که انگار حضرت مسیح هستند . . . اما پیش از همه به خادمان ایمان و. . .

دانشنامه آزاد فارسی

رُهبانیّت
(در لغت به معنای خشیت و ترس) تارک دنیایی. در مسیحیت، التزام مذهبی به رعایت سلوک زندگی در فقر و عفاف و طاعت که پیش از مسیحیت در دین یهود (مثلاً در میان آسینیان) و دین بودا و دیگر ادیان معمول بود. نخستین زاهدان مسیحی به تنهایی در بیابان سر می کردند. اولین دیر مسیحی را پاخومیوس قدیس در مصر بنیاد نهاد (۳۴۶ م). بسیاری از فرقه های رهبانی به نیازمندان کمک می کنند، مراکز درمانی تأسیس می کنند، بی سوادان را خواندن و نوشتن می آموزند. رهبانیت اغلب به معنای کناره گیری و ترک دنیا دانسته می شود. قرآن این عمل را بدعت نصارا می داند و می فرماید که ما چنین چیزی بر آنان واجب نکردیم، آنان خود در طلب خشنودی خداوند آن را در پیش گرفتند اما بعد، آن را آن گونه که باید به جا نیاوردند (حدید، ۲۷).در اسلام مسلمانان از رهبانیت و تارک دنیایی منع شده اند. در روایتی از پیامبر (ص) آمده است که رهبانیت امت من، جهاد در راه خداست. در قرآن از راهبان مسیحی تعریف شده (مائده، ۸۲). دو جا نیز از آن انتقاد شده است (توبه، ۳۱؛ ۳۴). صوفیان معتقدند تصوف در اسلام همچون رهبانیت در مسیحیت، برای تحصیل رضایت حق بنیان نهاده شده است. عارفان مسلمان، راهبان مسیحی را ارج می گذارند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] به شیوه زندگی راهبان مسیحی که لذت های دنیوی مانند ازدواج کردن و...را ترک می کنند رَهبانیت می گویند.از آن به مناسبت در باب صلات و نکاح سخن گفته ‏اند.
واژه «رهبانیت» از «رهبه» به فتح راء به معنای ترس گرفته شده و به شیوه راهبان مسیحی اطلاق می‏شود.
معنای راهب
راهب به کسی گویند که دنیا و لذتهای آن، از جمله ازدواج، خوردن گوشت و استفاده از بوی خوش را ترک کرده و از مردم و جامعه کناره گرفته و در عبادتگاه (دیر و صومعه) به عبادت خدا پرداخته و به ریاضت های دشواری همچون انداختن زنجیر به گردن خود تن داده است.
رهبانیت در امت های پیشین و اسلام
رهبانیت به شیوه یاد شده در میان امتهای پشین سنت بوده که اسلام آن را منسوخ کرده و مکروه دانسته است. از این رو اسلام به ازدواج و استعمال بوی خوش ترغیب کرده و ترک آن را مذموم شمرده است. چنان که ترک خوردن گوشت بیش از چهل روز نیز مذموم و مکروه است. رسول گرامی صلّی اللَّه علیه و آله فرمود: در اسلام، رهبانیت نیست و فرمود: بر شما باد به جهادکه رهبانیت امت من است.
[ویکی شیعه] رَهبانیت، ترک دنیا و لذت های آن از جمله ازدواج و خوردن گوشت، و همچنین کناره گرفتن از مردم و جامعه، و عبادت در دیر و صومعه که بر خلاف زهد، در اسلام نهی شده است. حضرت محمد(ص) ضمن منع رهبانیت، مسلمانان را به جهاد دعوت کرده و آن را رهبانیت امت خود خوانده است.
در روایتی از پیامبر اسلام(ص)، شکست چندباره مؤمنان مسیحی از ظالمان، منشأ پیدایش رهبانیت دانسته شده است. بنابر منابع تاریخی، رهبانیت، در قرن سوم میلادی در میان مسیحیان ظهور کرده است. برخی محققان معتقدند رهبانیت مسیحی، یکی از منابع تصوف در اسلام بوده است.
رهبانیت، یعنی ترک لذت های دنیوی مانند ازدواج و خوردن گوشت و نیز کناره گرفتن از مردم و جامعه، و عبادت در دیر و صومعه، یکی از موارد نهی شده در اسلام است. رهبانیت به معنای جدایی و کناره گیری از جامعه، در مقابل زهد به معنای رهایی از مادیات دانسته شده است. محققان، نتیجه زهد اسلامی را زندگی بهتر در اجتماع دانسته اند، نه ترک زندگی در اجتماع. نهی پیامبر(ص) از انزوای عثمان بن مظعون، پس از درگذشت فرزندش، نشانه ای واضح از ناروا بودن کناره گیری از جامعه دانسته شده است.
[ویکی اهل البیت] رهبانیت، بریدن از مردم و روآوردن به عبادت است که ابتدا در آیین مسیحیت رواج یافت.
خداوند در قرآن کریم در مورد رهبانیتی که در میان مسیحیان رایج شد، می فرماید: «وَ رَهْبانِیَّةً ابْتَدَعُوها ما کَتَبْناها عَلَیْهِمْ إِلَّا ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللَّهِ فَما رَعَوْها حَقَّ رِعایَتِها فَآتَیْنَا الَّذِینَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَ کَثِیرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ»؛ (سوره حدید/27) و ترک دنیایی که از پیش خود درآوردند، ما آن را بر ایشان مقرر نکردیم مگر برای آن که کسب خشنودی خدا کنند، با این حال آن را چنان که حق رعایت آن بود منظور نداشتند. پس پاداش کسانی از ایشان را که ایمان آورده بودند بدان ها دادیم و بسیاری از آنان دست خوش انحرافند.
پس مسیحیان علاوه بر این که رهبانیت را بدعت کردند، حدود آن را رعایت ننمودند و به نام زهد و رهبانیت، دیرها را مرکز انواع فساد نمودند و ناهنجاری هایی را در آئین مسیح به وجود آوردند. بنابراین اگرچه رهبانیت در آغاز چهره معتدل و ملایمی داشت، اما بعداً به انحراف گرائید و موجب بسیاری از مفاسد شد.
رهبانیت از تعالیم عیسی مسیح نبود اما از این آیه بدست می آید که خداوند این عمل را برای مسیحیان امضاء کرده است به شرط آن که رهبانیت را برای رضای خدا به جا می آوردند و در آن دچار افراط و تفریط نمی شدند.
«رهبانیت» که از ماده «رهبه» به معنی ترس از خدا گرفته شده است و در آغاز مصداقی از زهد و بی اعتنایی نسبت به دنیا بود؛ همانند بسیاری از مراسم و سنت های حسنه ای که در میان مردم رائج است و کسی نیز روی آن به عنوان تشریع و دستور خاص شرع تکیه نمی کند، رهبانیت نیز در ابتدا عملی زشت و همراه با گناه نبود. بنابراین ضرورتی ندارد که بدعت گذاری و ایجاد روشی نوپدید، عیناً در رسالتی نوشته و نام برده شده باشد تا مشروع محسوب شود بلکه کافی است که باارزش ها و اصول و قواعد کلی موجود در آن رسالت سازگار باشد. از این دیدگاه رهبانیت نیکوست در صورتی که به امور زیرین منجر نشود:
و آنچه کار را بدین جا بکشاند که در واقع تهی کردن رهبانیت از مضامین راستین آن یعنی حقایق زیرین است:
از جمله بدعت های مسیحیان در زمینه رهبانیت، «تحریم ازدواج» برای مردان و زنان تارک دنیا و دیگر «انزوای اجتماعی» و عدم توجه به وظائف انسان در اجتماع و انتخاب صومعه ها و دیرهای دورافتاده برای عبادت و زندگی در محیطی دور از اجتماع بود.
[ویکی فقه] رهبانیت (فقه). به شیوه زندگی راهبان مسیحی که لذت های دنیوی مانند ازدواج کردن و...را ترک می کنند رَهبانیت می گویند.از آن به مناسبت در باب صلات و نکاح سخن گفته ‏اند.
واژه «رهبانیت» از «رهبه» به فتح راء به معناى ترس گرفته شده و به شیوه راهبان مسیحی اطلاق مى‏شود.
مجمع البحرین ج۲، ص۷۵واژه «رهب»
راهب به کسى گویند که دنیا و لذتهاى آن، از جمله ازدواج، خوردن گوشت و استفاده از بوی خوش را ترک کرده و از مردم و جامعه کناره گرفته و در عبادتگاه (دیر و صومعه) به عبادت خدا پرداخته و به ریاضت هاى دشوارى همچون انداختن زنجیر به گردن خود تن داده است.
الوافى ج۷، ص۴۹۹
رهبانیت به شیوه یاد شده در میان امتهای پشین سنت بوده که اسلام آن را منسوخ کرده و مکروه دانسته است.
الحدائق الناضرة ج۲۳، ص۱۱-۱۴.
...

ویکی واژه

طریقة راهبان، گوشه نشینی و ترک دنیا.