بهداشت‌کار دهان و دندان

{dental hygienist, DH} [پزشکی-دندان پزشکی] شخصی که در زمینۀ ارائۀ خدمات بهداشتی دندان پزشکی آموزش رسمی دیده و وظیفۀ او عمدتاً آموزش بهداشت دهان و دندان و جِرم گیری و پرتونگاری و اقدامات پیشگیرانه برای مهار بیماری های دهان و دندان است

بهداشت کار دهان و دندان یا هایژنیست دندان ( به انگلیسی: Dental hygienist ) متخصصی است که پس از طی کردن دوره های آموزش رسمی و معتبر در دانشکده های دندانپزشکی به ارائهٔ خدمات و سرویس در ارتباط با بهداشت دهان و دندان زیر نظر یک دندانپزشک یا به طور مستقل می پردازد.
در ایران به دلیل کمبود شدید دندانپزشک در مناطق شهری و نبود دندانپزشک در مناطق روستایی و عشایری آموزشکده بهداشت دهان در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۴ تأسیس شد. پس از انقلاب ۵۷ در سال ۱۳۶۰ با تصویب «قانون تربیت بهداشت کار دهان و دندان به منظور گسترش خدمات درمانی و بهداشتی در روستاها» وارد مرحلهٔ تازه ای شد و در حدود ۶۰۰۰ بهداشت کار دهان و دندان با تعهد ارائهٔ خدت ۶ ساله در مناطق روستایی و محروم تربیت و جذب شدند. این افراد پس از طی این دوره و پشت سر گذاردن یک آزمون می توانستند وارد دوره پزشکی دندانپزشکی شوند. روز تصویب این قانون در مجلس شورای اسلامی بنام روز دندانپزشک نیز نامگذاری گردید.
طبق آیین نامه «قانون تربیت بهداشت کار دهان و دندان به منظور گسترش خدمات درمانی و بهداشتی در روستاها» که توسط وزارت بهداری وقت تهیه شده است وظایف بهداشت کار در ماده ۱۰ به شرح ذیل ارائه شده است:
• بهداشت کار برای تشخیص مجاز به معاینهٔ بیماران دهان و دندان و رادیوگرافی بوده و به درمان هایی که در شرح وظایف برای او مجاز شناخته شده اقدام و موارد خارج از صلاحیت خود را به مرکز ذی صلاح ارجاع می دهد.
• بهداشت کار می تواند در حدود صلاحیت فنی خود بیمار را جهت انجام برخی آزمایش های پاراکلینیکی فقط به آزمایشگاه های بهداری محل معرفی نماید.
• بهداشت کار جهت ارتقاء سطح بهداشت دهان افراد جامعه ضمن انجام خدمت خود موظف به آموزش فردی و گروهی به صورت مستقیم یا از طریق رسانه های گروهی بر طبق برنامه تنظیم شده مراکز آموزشی بهداشتی، درمانی می باشد.
• بهداشت کار برای حفظ بهداشت دهان و دندان افراد جامعه مجاز به جرم گیری و بروساژ دندان ها می باشد.
• بهداشت کار مجاز به بیرون آوردن ( کشیدن ) دندان های عادی و عقل و ریشه های قابل رؤیت می باشد. جراحی دندان های عقل و دندان ها و ریشه های غیرعادی یا نهفته در الوئل از حدود صلاحیت فنی بهداشت کار خارج می باشد.
• بهداشت کار مجاز به ترمیم ( پر کردن ) دندان های پوسیده در حد مینا و عاج می باشد. پولیکدمی و درمان کانال ریشه از حدود صلاحیت فنی بهداشت کار خارج است.
• بهداشت کار جهت بازتوانی دستگاه جونده فقط مجاز به ساختن دست دندان کامل و پلاک های پارسیل اگریلیک می باشد.

شخصی که در زمینۀ ارائۀ خدمات بهداشتی دندان‌پزشکی آموزش رسمی دیده و وظیفۀ او عمدتاً آموزش بهداشت دهان و دندان و جِرم‌گیری و پرتونگاری و اقدامات پیشگیرانه برای مهار بیماری‌های دهان و دندان است.