نام امیرمختار ترکیبی از دو واژه امیر و مختار به معنای فرمانده و صاحب اختیار است. مختار بن ابوعبید ثقفی، قیام‌کننده‌ای حامی علویان بود که مرکز فعالیت‌هایش در کوفه قرار داشت. او در سال ۶۸۵ میلادی، در خلال دومین جنگ داخلی مسلمانان که به فتنه دوم معروف است، به دعوتی برای شورش علیه خلافت اموی و عبدالله بن زبیر پاسخ داد. مختار توانست بر بخش‌های وسیعی از عراق تسلط یابد و به مدت هجده ماه بر آنجا حکومت کند. مختار از قبیله ثقیف و متولد طائف بود. او در دوران کودکی به کوفه منتقل شد و در آنجا بزرگ شد. پس از کشته شدن حسین بن علی، نوه پیامبر اسلام، در نبرد کربلا به دست سپاه اموی در سال ۶۸۰ میلادی، مختار با عبدالله بن زبیر، خلیفه خودخوانده، در مکه اتحادی برقرار کرد که این اتحاد چندان پایدار نماند. پس از بازگشت مختار از حجاز به کوفه، او محمد بن حنفیه، پسر علی و برادر حسین، را به عنوان مهدی و امام معرفی کرد و فراخوانی برای برپایی خلافت علوی و انتقام از قاتلان حسین صادر نمود. این نام پسرانه با ریشه عربی، تا کنون 2,679 بار در ایران ثبت شده است. از نظر آوایی، این نام خوش‌طنین و دلنشین است و در میان نام‌های عربی جایگاه ویژه‌ای دارد. تلفظ این نام در زبان فارسی امیرمختار و در زبان انگلیسی به صورت /a.-mokhtār/ است و به شکل amir-mokhtar نوشته می‌شود. تلفظ آن آسان بوده و از نظر عددی نیز، در علم ابجد دارای ارزش خاصی است؛ عدد ابجدی آن 1492، ابجد وسیط 40 و ابجد صغیر 25 می‌باشد.