قلعه رودخان یا دژ رودخان (همچنین به نام قلعه حسامی شناخته می‌شود) یکی از قلعه‌های تاریخی مهم ایران است که بر فراز ارتفاعات جنگلی در شهرستان فومن، استان گیلان واقع شده است. این قلعه دارای تاریخچه غنی و معماری خاصی است که آن را به یکی از جاذبه‌های گردشگری جذاب تبدیل کرده است.
مشخصات کلی قلعه
مساحت: ۲٫۶ هکتار
طول دیوار: ۱۵۰۰ متر
تعداد برج‌ها: ۶۵ برج و بارو
ارتفاع: بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا
فاصله تا شهر فومن: حدود ۲۵ کیلومتر
تاریخچه
قلعه رودخان به دوران ساسانیان نسبت داده می‌شود و برخی کارشناسان معتقدند که ساخت آن همزمان با حمله عرب‌ها به ایران بوده است. در دوره سلجوقیان، این قلعه تجدید بنا شده و به عنوان یکی از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان الموت استفاده می‌شد. بر روی کتیبه‌ای که در سردر ورودی قلعه وجود دارد، ذکر شده که این قلعه در سال‌های ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام‌الدین تجدید بنا شده است.
معماری
قلعه رودخان از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
ارگ: در قسمت غربی، با دو طبقه و از جنس آجر.
قورخانه: در قسمت شرقی، شامل دوازده ورودی، زندان، حمام و آبریزگاه.
ویژگی‌های دفاعی
این قلعه به دلیل طراحی استراتژیک و دفاعی‌اش، هیچ‌گاه به دست دشمنان نیفتاده و در طول تاریخ از خود مقاومت نشان داده است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار وجود دارد که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی استفاده می‌شده است.
نام‌گذاری
نام گیلکی قلعه رۊخان است و به دلیل قرارگیری آن در کنار رودخانه، به قلعه رودخان معروف شده است. این قلعه همچنین در دوره‌های مختلف به نام‌های دیگری مانند قلعه هزار پله و حسامی نیز شناخته می‌شود.
وضعیت کنونی
متأسفانه، تنها حدود ۱۰ درصد از این قلعه مرمت شده و باقی‌مانده آن به دلیل بی‌توجهی مسئولان در معرض آسیب قرار دارد. با وجود درآمد سالانه قابل توجه از گردشگری، نیاز به توجه و مرمت بیشتری دارد.
