کلمات و اصطلاحات تخصصی رشته معماری

• آرکیتکت (Architect): فردی که مسئول طراحی و نظارت بر ساخت ساختمان‌ها و فضاهای عمومی است. آرکیتکت‌ها معمولاً باید تحصیلات دانشگاهی در رشته معماری داشته باشند.
• مقیاس (Scale): نسبت اندازه‌های واقعی به اندازه‌های ترسیمی روی نقشه یا مدل. مقیاس به طراحان کمک می‌کند تا ابعاد دقیق فضاها را برای ساخت به‌طور صحیح منتقل کنند.
• چیدمان فضایی (Spatial Layout): نحوه قرارگیری فضاها و اتاق‌ها در یک ساختمان یا محوطه. طراحی چیدمان فضایی تأثیر زیادی بر کارکرد و راحتی استفاده از فضا دارد.
• نور طبیعی (Natural Light): نوری که از طریق پنجره‌ها و سطوح شفاف وارد فضای داخلی می‌شود. استفاده صحیح از نور طبیعی می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و بهبود کیفیت زندگی در فضاهای داخلی کمک کند.
• معماری پایدار (Sustainable Architecture): طراحی ساختمان‌ها و فضاها به‌گونه‌ای که کمترین تأثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشند و از منابع طبیعی به‌طور مؤثر استفاده کنند.
• فن‌آوری ساخت (Construction Technology): مجموعه فنون و تکنیک‌هایی که برای ساخت سازه‌ها و ساختمان‌ها به کار می‌روند. این شامل مصالح، روش‌های ساخت، و ابزارهای مورد استفاده در فرآیند ساخت است.
• فاصله‌گذاری (Setback): فاصله‌ای که یک ساختمان باید از مرزهای ملک یا خیابان داشته باشد. این اصطلاح معمولاً در مقررات شهری برای تعیین ارتفاع و چیدمان ساختمان‌ها به کار می‌رود.
• مجموعه فضاها (Space Program): یک فهرست از نیازهای فضایی پروژه معماری که شامل نوع فضاها و ابعاد آنها است. این برنامه مبنای طراحی اولیه ساختمان را تشکیل می‌دهد.
• شیشه‌کاری (Glazing): به فرایند نصب شیشه‌ها در پنجره‌ها و دیگر سطوح شفاف در ساختمان گفته می‌شود. این اصطلاح همچنین به نوع شیشه‌ها و نحوه طراحی آنها اشاره دارد.
• بازسازی (Renovation): فرآیند بهبود و تغییر یک ساختمان قدیمی یا فرسوده به گونه‌ای که عملکرد و ظاهر آن به روزرسانی شود. این ممکن است شامل تغییرات اساسی در ساختار یا سیستم‌ها باشد.
• سازه (Structure): سیستم‌ها و اجزای فنی که ساختمان را پایدار می‌کنند، مانند فونداسیون، ستون‌ها، سقف‌ها و دیوارها. معماری و سازه به طور هماهنگ باید با هم کار کنند تا ساختمان ایمن باشد.
• پلان معماری (Architectural Plan): نقشه‌های فنی که نمای کلی ساختمان را از دیدگاه معماری نشان می‌دهند. این نقشه‌ها شامل ابعاد، مواد، و ترتیب فضاها هستند.
• تفکیک فضایی (Zoning): فرآیند تقسیم زمین به بخش‌های مختلف بر اساس استفاده‌های مختلف (مثل مسکونی، تجاری، صنعتی). این سیستم در برنامه‌ریزی شهری برای استفاده بهینه از منابع شهری طراحی می‌شود.
• فضای باز (Open Space): فضایی که در آن هیچ‌گونه ساخت‌وساز نداشته باشیم و برای استفاده عمومی در نظر گرفته شده است، مانند پارک‌ها و میدان‌ها.
• مدولار (Modular): روشی در طراحی که بر مبنای واحدهای پیش‌ساخته و قابل تعویض است. این روش به طراحان امکان می‌دهد که به راحتی بخش‌های مختلف ساختمان را تغییر یا جایگزین کنند.
• هارمونی (Harmony): در معماری، هارمونی به تعادل و تطابق میان بخش‌های مختلف یک ساختمان یا محیط اشاره دارد. این مفهوم شامل هماهنگی رنگ‌ها، مواد، و فرم‌ها است.
• پلان تفصیلی (Detail Plan): نقشه‌هایی که جزئیات دقیق اجزای معماری و ساختاری یک پروژه را نشان می‌دهند. این نقشه‌ها معمولاً برای تیم‌های ساخت و ساز به کار می‌روند.
• تحلیل سایت (Site Analysis): فرآیند ارزیابی ویژگی‌های سایت قبل از طراحی پروژه، که شامل بررسی شرایط جغرافیایی، اقلیمی، دسترسی‌ها و دیگر عواملی است که بر طراحی تأثیر می‌گذارند.
• بافت شهری (Urban Fabric): به نحوه سازماندهی و چیدمان ساختمان‌ها، فضاها، و مسیرهای ارتباطی در یک منطقه شهری گفته می‌شود. این بافت تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی و عملکرد فضای شهری دارد.
• مشارکت عمومی (Public Engagement): فرآیند جلب نظر و همکاری افراد و گروه‌های مختلف در تصمیم‌گیری‌های طراحی معماری. این مفهوم معمولاً در پروژه‌های عمومی و شهری مطرح می‌شود.
• فونداسیون (Foundation): بخش زیرین یک ساختمان که وزن و فشار آن را به زمین منتقل می‌کند. فونداسیون‌ها معمولاً از بتن، فولاد یا مصالح مشابه ساخته می‌شوند.
• سیستم تهویه مطبوع (HVAC - Heating, Ventilation, and Air Conditioning): سیستمی که برای گرمایش، تهویه و سرمایش فضاهای داخلی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این سیستم‌ها به حفظ راحتی دمایی و کیفیت هوا کمک می‌کنند.
• سقف سبز (Green Roof): سقفی که با گیاهان پوشیده شده است. این سیستم به کاهش مصرف انرژی، بهبود کیفیت هوا و جذب آب باران کمک می‌کند.
• نما (Facade): نمای بیرونی ساختمان که به طور معمول از عناصر مختلف مانند شیشه، سنگ، بتن یا فلز تشکیل می‌شود. نما یکی از اجزای اصلی در طراحی معماری است و ظاهر کلی ساختمان را تعریف می‌کند.
• بازشو (Opening): فضاهایی در دیوارها یا سقف‌ها که برای ورود نور، هوا یا دسترسی به فضاها در نظر گرفته می‌شوند، مانند درب‌ها، پنجره‌ها و ورودی‌ها.
• آکوستیک (Acoustics): علم و فناوری مربوط به صدا و نحوه انتشار آن در فضا. در معماری، طراحی آکوستیکی به کاهش نویز و بهبود کیفیت صدا در فضاهای مختلف کمک می‌کند.
• فرم (Form): شکلی که یک ساختمان یا عنصر معماری به خود می‌گیرد. فرم می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد و زیبایی‌شناسی یک پروژه داشته باشد.
• مستندات طراحی (Design Documentation): مجموعه‌ای از نقشه‌ها، مشخصات فنی، و جزئیات مربوط به یک پروژه معماری که برای اجرا و ساخت استفاده می‌شود.
• ساختار باز (Open Plan): طراحی فضایی که در آن دیوارهای جداکننده بین فضاهای مختلف حذف یا کاهش می‌یابند، به‌گونه‌ای که فضاها بیشتر به هم پیوسته باشند. این طراحی بیشتر در فضاهای مسکونی یا اداری مدرن استفاده می‌شود.
• پایداری زیست‌محیطی (Environmental Sustainability): طراحی ساختمان‌ها و فضاها به گونه‌ای که کمترین تأثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشند و در عین حال منابع طبیعی به‌طور مؤثر استفاده شوند.
• مقایسه مقیاس (Scale Comparison): فرآیند مقایسه ابعاد یک پروژه در مقیاس‌های مختلف (نقشه، مدل، ساخت واقعی) تا از تطابق آن‌ها اطمینان حاصل شود.
• ساختار فولادی (Steel Structure): ساختارهایی که عمدتاً از فولاد ساخته شده‌اند. این نوع ساختار به‌ویژه در ساختمان‌های بلند، پل‌ها و دیگر سازه‌های بزرگ کاربرد دارد.
• انرژی تجدیدپذیر (Renewable Energy): منابع انرژی که از منابع طبیعی مانند خورشید، باد، و آب به‌دست می‌آیند و می‌توانند به‌طور مداوم تجدید شوند.
• خاکبرداری (Excavation): فرآیند کندن و برداشتن خاک از یک سایت برای ایجاد فضاهای زیرزمینی یا آماده‌سازی برای ساخت فونداسیون.
• محوطه‌سازی (Landscaping): طراحی و ساماندهی فضای خارجی ساختمان‌ها و محیط‌های طبیعی اطراف، شامل کاشت گیاهان، ساخت المان‌های تزئینی، و ایجاد مسیرهای پیاده‌روی.
• تحلیل اقلیمی (Climatic Analysis): ارزیابی شرایط جوی و اقلیمی یک منطقه به‌منظور طراحی ساختمان‌ها به شکلی که بهینه‌ترین استفاده از منابع طبیعی مانند نور و باد صورت گیرد.
• پلان وضعیت (Site Plan): نقشه‌ای که ویژگی‌های موقعیت مکانی ساختمان و چگونگی ارتباط آن با فضاهای بیرونی (مثل خیابان‌ها و مسیرهای دسترسی) را نشان می‌دهد.
• ورودی اصلی (Main Entrance): درب یا ورودی اصلی که برای دسترسی به ساختمان طراحی شده است. این بخش معمولاً به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که جلب توجه کند و نمایی از شخصیت ساختمان را نشان دهد.
• تحلیل فرهنگی (Cultural Analysis): ارزیابی ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی یک منطقه برای طراحی فضاهایی که با نیازها و سنت‌های محلی هماهنگ باشند.
• کامل سازی (Completion): فرآیند تکمیل و آماده‌سازی یک پروژه معماری به‌طوری که تمامی جزئیات اجرایی و فنی نهایی شده و ساختمان آماده استفاده باشد.
• پروفیل (Profile): نمای جانبی یا مقطع عمودی از یک ساختمان یا ساختار. این نوع نمایش معمولاً برای نشان دادن ارتفاعات، شیب‌ها و تغییرات سطحی به کار می‌رود.
• تجزیه و تحلیل هزینه (Cost Analysis): ارزیابی تمامی هزینه‌های پروژه، از جمله مصالح، دستمزد، و هزینه‌های جانبی، برای برنامه‌ریزی و مدیریت بهتر منابع مالی پروژه.
• ترکیب‌بندی (Composition): نحوه سازمان‌دهی و ترکیب اجزای مختلف در طراحی یک ساختمان. ترکیب‌بندی خوب به ایجاد تعادل و هماهنگی میان بخش‌های مختلف کمک می‌کند.
• مصالح سبز (Green Materials): مصالحی که برای ساخت ساختمان‌ها انتخاب می‌شوند و کمترین اثر منفی بر محیط زیست دارند. این مصالح می‌توانند شامل چوب بازیافتی، بتن با محتوای کم کربن و دیگر مواد پایدار باشند.
• روشنایی معماری (Architectural Lighting): استفاده از نور در طراحی ساختمان به منظور تأکید بر جزئیات معماری و ایجاد جو و فضای دلخواه در شب.