کلمات و اصطلاحات تخصصی رشته علوم پایه
- جبر: شاخه‌ای از ریاضی برای کار با معادلات و نمادهای کلی.
- هندسه: مطالعه شکل‌ها، اندازه‌ها و موقعیت اجسام در فضا.
- حساب دیفرانسیل و انتگرال: ابزار ریاضی برای بررسی تغییرات و مساحت زیر منحنی‌ها.
- احتمال: اندازه‌گیری میزان رخداد یک پیشامد تصادفی.
- آمار: علم جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها.
- بردار: کمیتی با اندازه و جهت در فیزیک و ریاضی.
- ماتریس: آرایه‌ای از اعداد که در جبر خطی استفاده می‌شود.
- معادله دیفرانسیل: رابطه‌ای ریاضی که مشتق یک یا چند تابع را شامل می‌شود.
- حد: مقدار نزدیک‌شونده یک تابع یا دنباله در نقطه‌ای خاص.
- انتگرال: جمع پیوسته مقدار تابع یا مساحت زیر منحنی.
- نیرو: عاملی که باعث تغییر حرکت یا شکل جسم می‌شود.
- انرژی: توانایی انجام کار یا ایجاد تغییر.
- تکانه: حاصل‌ضرب جرم در سرعت که کمیت جنبشی جسم است.
- مکانیک کوانتومی: شاخه‌ای از فیزیک که رفتار ذرات بسیار کوچک را توصیف می‌کند.
- نسبیت: نظریه انیشتین درباره ارتباط فضا، زمان و حرکت با سرعت نور.
- ترمودینامیک: علم بررسی گرما، انرژی و کار در سیستم‌ها.
- آنتروپی: معیاری برای بی‌نظمی یا تعداد حالت‌های ممکن یک سیستم.
- موج: نوسانی که انرژی را بدون جابجایی ماده منتقل می‌کند.
- میدان الکتریکی: ناحیه‌ای که بارهای الکتریکی نیرویی را تجربه می‌کنند.
- مغناطیس: پدیده جذب یا دفع مواد به دلیل میدان مغناطیسی.
- اتم: کوچک‌ترین واحد یک عنصر شیمیایی.
- مولکول: ذره‌ای شامل دو یا چند اتم پیوندیافته.
- ترکیب: ماده‌ای که از چند عنصر با نسبت مشخص تشکیل شده است.
- واکنش شیمیایی: فرآیندی که مواد به مواد جدید تبدیل می‌شوند.
- کاتالیزگر: ماده‌ای که سرعت واکنش شیمیایی را افزایش می‌دهد بدون آن‌که مصرف شود.
- اسید: ماده‌ای که پروتون می‌دهد یا pH کمتر از ۷ دارد.
- باز: ماده‌ای که پروتون می‌گیرد یا pH بیشتر از ۷ دارد.
- اکسایش: فرایند از دست دادن الکترون در یک واکنش شیمیایی.
- کاهش: فرایند گرفتن الکترون در یک واکنش شیمیایی.
- پتانسیل هیدروژنی: عددی که میزان اسیدی یا بازی بودن محلول را نشان می‌دهد.
- سلول: کوچک‌ترین واحد ساختاری و عملکردی موجود زنده.
- دنا (DNA): مولکولی که اطلاعات ژنتیکی را ذخیره می‌کند.
- آران‌ای (RNA): مولکولی که در سنتز پروتئین نقش دارد.
- ژن: بخش خاصی از DNA که یک ویژگی را رمزگذاری می‌کند.
- پروتئین: مولکول‌های بزرگ ساخته شده از اسیدهای آمینه با کارکردهای گوناگون در بدن.
- آنزیم: پروتئینی که واکنش‌های زیستی را سرعت می‌بخشد.
- تکامل: فرایند تغییر تدریجی گونه‌ها در طول زمان.
- فتوسنتز: فرایند تولید قند توسط گیاهان با استفاده از نور خورشید.
- میتوز: تقسیم سلولی برای تولید دو سلول همسان.
- میوز: تقسیم سلولی برای تولید سلول‌های جنسی با نصف کروموزوم‌ها.
- کدون: سه‌تایی نوکلئوتیدی که یک آمینواسید را رمزگذاری می‌کند.
- هومئوستازی: توانایی بدن برای حفظ شرایط پایدار داخلی.
- زمین‌شناسی: علم مطالعه ساختار، ترکیب و فرآیندهای زمین.
- کانی: ماده طبیعی، غیرآلی و بلوری موجود در پوسته زمین.
- چرخه سنگ: تغییرات سنگ‌ها از نوعی به نوع دیگر در طول زمان زمین‌شناسی.
- تکتونیک صفحه‌ای: نظریه حرکت صفحات پوسته زمین.
- زمین‌لرزه: لرزش ناگهانی زمین به علت آزاد شدن انرژی.
- آتشفشان: محل خروج گدازه و گازهای داغ از درون زمین.
- فسیل: بقایای یا آثار موجودات زنده گذشته در سنگ‌ها.
- رسوب: ذرات ته‌نشین‌شده در آب یا هوا که لایه‌های رسوبی می‌سازند.
- جو: لایه گازی اطراف زمین که حیات را پشتیبانی می‌کند.
- آب‌کره: همه آب‌های سطحی و زیرزمینی زمین.
- مغناطیس زمین: میدان مغناطیسی طبیعی که زمین را احاطه کرده است.
- هیدرولوژی: علم مطالعه چرخه آب و منابع آبی.
- زیست‌بوم: مجموعه موجودات زنده و محیط زیست آن‌ها در یک منطقه.
- کیهان‌شناسی: شاخه‌ای از فیزیک و اخترشناسی برای مطالعه جهان به طور کلی.
- اخترفیزیک: کاربرد فیزیک در بررسی اجرام آسمانی.
- بیوشیمی: مطالعه واکنش‌های شیمیایی در موجودات زنده.
- فیزیولوژی: علم عملکرد اندام‌ها و سیستم‌های بدن.
- ژنتیک: مطالعه وراثت و تفاوت‌های ژنتیکی.
- بیوفیزیک: استفاده از قوانین فیزیک در بررسی سامانه‌های زیستی.
- همرفت: انتقال گرما از طریق جابه‌جایی سیال.
- رسانش: انتقال گرما از طریق برخورد مستقیم مولکول‌ها.
- تابش: انتقال انرژی به شکل امواج الکترومغناطیسی.
- فشار: نیروی وارد شده بر واحد سطح.
- حجم: مقدار فضایی که یک جسم اشغال می‌کند.
- چگالی: جرم در واحد حجم یک ماده.
- جرم مولکولی: مجموع جرم اتم‌های یک مولکول.
- قانون اول ترمودینامیک: انرژی نه ایجاد می‌شود و نه از بین می‌رود، فقط تبدیل می‌شود.
- قانون دوم ترمودینامیک: آنتروپی سیستم‌های بسته همواره افزایش می‌یابد.
- بار الکتریکی: ویژگی ذرات که باعث ایجاد نیروهای الکتریکی می‌شود.
- جریان الکتریکی: حرکت بارهای الکتریکی در رسانا.
- مقاومت الکتریکی: خاصیتی که مانع عبور جریان در رسانا می‌شود.
- القای الکترومغناطیسی: تولید ولتاژ در رسانا به علت تغییر میدان مغناطیسی.
- مدار الکتریکی: مسیر بسته‌ای که در آن جریان الکتریکی برقرار است.
